All tagged mensenrechten
Wetenschappers hebben in de achttiende eeuw bijgedragen aan een samenleving met minder angst: kometen, donder en bliksem blijken verklaarbaar, vaccinaties helpen bij het terugdringen van besmettelijke ziekten. Gezien de mazelenuitbraak en de teruglopende bereidheid kinderen te laten vaccineren kunnen sommigen van onze tijdgenoten nog wel wat leren van achttiende-eeuwers. Recensie door Rudy Schreijnders.
“De recalcitrantie van mijn filosoferen is erin gelegen dat de meeste mensen het niet met mij eens zullen zijn of het er misschien deels mee eens, maar geen lor geven om de consequenties die een bepaalde conclusie voor hun levensstijl heeft, zoals veganisme of het stoppen met vliegen,” schrijft filosoof Floris van den Berg. Dat is al even slikken, want hoezeer ik de auteur bewonder om zijn rechtlijnigheid en consequent denken, toch ben ik geen veganist en soms neem ik het vliegtuig. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Eeuwenlang werd de vrouw behandeld als een stuk eigendom van de man, eerst van de vader, nadien van de echtgenoot en later zelfs van de zonen. Pas tijdens de Verlichting kwamen er stemmen op om mannen en vrouwen een gelijkwaardige status toe te kennen. Denkers als Condorcet, Thomas Paine en Cesare Beccaria zetten de eerste stappen om vrouwen gelijke rechten toe te kennen. Maar de eerste echte feministe was Mary Wollstonecraft met haar Pleidooi voor de rechten van de vrouw. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Arendt blijft in mijn ogen een controversieel, maar – en misschien deels juist daarom – een briljant denker. Ik ben op zich dan ook maar wat blij met de vernieuwde aandacht voor haar, zoals voor dit boek Imperialism. Omdat ze al te vaak geciteerd wordt in middens die weinig tot niets met haar ideeën te maken hebben, is de vraag echter hoeveel mensen Arendt werkelijk lezen. De kennis over haar en haar werk lijkt zich grotendeels te beperken tot clichés en uit de context gerukte citaten. En dat is spijtig. Recensie door Astrid Elbers.
De voorbije weken werden drie interessante rapporten bekendgemaakt nl. een rapport van het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek “Religie in Nederland “(CBS, 18 december 2020), het (derde) rapport “De Katholieke Kerk in België 2020” (Bisschoppenconferentie van België, 18 november 2020) en het “Freedom of Thought Report” (Humanists International, 10 december 2020). Focussen beide eerstgenoemde rapporten op één land, dan gaat het derde rapport nader in op de situatie van humanisten, atheïsten en anders-gelovigen in de wereld.
Paine noemde het absurd dat Willem de Veroveraar – een geweldenaar die in 1066 Engeland binnen was gevallen en zichzelf op de troon had gezet – zich toen een historisch en goddelijk recht had toegekend dat door erfopvolging tot het einde der tijden zou gelden. Wat is er goddelijk aan een Franse bastaard die aan land gaat met een bandietenleger en zichzelf tot koning van Engeland uitroept tegen de wil van de bevolking in? Recensie door Dirk Verhofstadt
Bij dat alles mag men evenwel niet uit het oog verliezen dat morele feiten en principes de basis vormen van de moraliteit en dat moet vermeden worden dat repressief-autoritaire regels terug ingang vinden.
Finaal zou men kunnen zeggen dat de eenheid hersteld wordt, voor zover die al afwezig was, door de diversiteit te erkennen en tegelijk het dwingend karakter van de mensenrechten te benadrukken.
“Een filosoof vraagt zich af wat het betekent om te lijden, wat het lijden zegt over het menselijke bestaan,” zo schrijft professor emeritus Dirk De Schutter van de KU Leuven (De Standaard, 29/1), en wil zo de indruk geven dat Etienne Vermeersch daar geen aandacht voor had. Dat is nonsens en intellectueel oneerlijk. Als er één persoon in Vlaanderen begaan was met de problematiek van het lijden, dan was het Vermeersch. Zijn voorstellen voor een humane behandeling van uitgeprocedeerde asielzoekers, maar vooral zijn inzet voor de legalisering van euthanasie waren daar voorbeelden van.
We zijn in een democratie allemaal politici, maar de kloof tussen burgers en de overheid lijkt groter dan ooit. Onze democratie verkeert in een diepe crisis, omwille van wantrouwen in de politiek en de Europese Unie, populisme, desinformatie, technocratie, corruptie, autoritarisme, religieus fanatisme... Al deze factoren zijn te herleiden tot twee fundamentele problemen: de uitholling van de rechtsstaat en/of een gebrek aan burgerschap.
Ooit gehoord van Hersch Lauterpacht of Rafael Lemkin? Ik niet, maar na lezing van Galicische wetten, het razend spannende boek van mensenrechtenadvocaat Philippe Sands, blijven de namen van deze twee juristen voor eeuwig en een dag in mijn geheugen gebrand. Lauterpacht muntte na de nederlaag van de nazi’s het begrip ‘misdaad tegen de menselijkheid’, terwijl Lemkin de term ‘genocide’ lanceerde, twee nieuwe inzichten die voor een revolutie in de internationale rechtspraak hebben gezorgd. Recensie door Leo de Haes.
Wat we hier en elders steeds meer vaststellen, is de opkomst van conservatieve krachten die de open samenleving verwerpen en er een gesloten samenleving voor in de plaats willen stellen. We moeten ons niet enkel zorgen maken over de winnende invloed van zowel het populistische als religieus fanatieke conservatieve denken, maar ook om de onverschilligheid en het culturele relativisme ten aanzien van een seculier democratisch samenlevingsmodel. We moeten dringend de positie van de Radicale Verlichting kiezen.
Hoe prikkelend kan een boektitel zijn. Volgens de gangbare mening sporen islam en Verlichting niet, sterker, ze kunnen volgens hardliners zelfs niet samengaan. Hoe dan ook, de moslimwereld heeft geen reformatie en Verlichting gekend, ook die waarheid blijft na lezing van het boek pal overeind. Wat de Britse Midden-Oostenkenner Christopher de Bellaigue eigenlijk bedoelt, wordt beter uitgedrukt in de ondertitel van zijn boek: De ontmoeting tussen de Oriënt en het Westen in de Moderne Tijd. Recensie door Leo de Haes.
Sandel keert zich vanuit zijn communitaristische visie tegen de liberale opvatting van de neutraliteit van de overheid. Zijn alternatief blijft echter vaag of kan leiden tot een inperking van de vrijheid van het individu. Toch mogen liberalen niet doof blijven voor de toenemende roep naar een meer ethische houding tegenover economie en politiek. En het bevorderen van goed burgerschap, dat Sandel in zijn boek bepleit, lijkt me juist een noodzaak om de vrijheid van de burger te vergroten. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Blom schrijft doorgaans aangenaam verhalend, concreet en suggestief, met veel zin voor anekdotiek én voor de grote groep, altijd boeiend, soms meeslepend, met weidse vergezichten vaak, rustig ook, niet moraliserend, onideologisch, maar in Wat op het spel staat ontbindt hij al zijn duivels. Hier is geen bedaagde factcheckende historicus aan het woord, maar een ziener, een roeper in de woestijn, iemand die geëmotioneerd is door zijn eigen boodschap en die er pathetisch inbeukt. Recensie door Leo De Haes.
Migratie vormt het meest controversiële probleem van deze tijd. Het leidt tot heftige debatten, en sterke polarisatie in de politiek en samenleving. Veel politici zien zich genoodzaakt om als reactie om het opkomende populisme, wat mee veroorzaakt wordt door het afwijzen van migratie door een aanzienlijk deel van de Europeanen, migratie te beperken. Daar komt dan weer kritiek op, en dan vooral op het (on)ethische gehalte van deze migratiebeperkingen, met name vanuit progressieve en kosmopolitische hoek. Recensie door Gert Jan Geling.
Moslimmannen zullen dit boek aangrijpen om te verkondigen dat er geen druk bestaat, dat vrouwen zichzelf kunnen zijn, dat het Westen zich niet moet moeien met hun religieuze waarden. Dit boek verschaft hen een alibi. Tijd om daar tegen in te gaan. Mensenrechten zijn universeel en hebben voorrang op culturele en religieuze gebruiken. Het gelijkheidsprincipe tussen vrouwen en mannen verdraagt geen uitzonderingen. Want juist in die uitzonderingen zit de kiem voor onderdrukking. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Voor Badawi betekent het liberalisme een verlichte levenshouding. ‘Dat wil zeggen dat we alle gebruiken en persoonlijke gedragingen van anderen met alle respect moeten bejegenen voor zover ze geen inbreuk maken op je persoonlijke ruimte en grenzen. Het is een grondrecht van de mens om te zeggen en te doen wat hij wil, maar deze vrijheid moet door de wet aan regels worden gebonden. Daar waar de vrijheid van anderen begint, houdt jouw vrijheid op.’ Hiermee weerklinkt John Stuart Mill. Recensie door Dirk Verhofstadt.
