Weke woke bestuurders en de schade die zij aanrichten - Paul Cliteur
Astrid Elbers, kernlid van Liberales, heeft een belangrijk artikel geschreven over de discussie die is ontstaan naar aanleiding van het optreden van de rector van de Universiteit Antwerpen, Herman Van Goethem. Voorwerp van gesprek waren biologieboeken waarin geen geslachtsdelen te zien zouden zijn, omdat orthodoxe geloofsgemeenschappen daartegen bezwaren maken. Twee medewerkers van de universiteit hadden dit probleem besproken tijdens wat zij dachten dat een privégesprek was. Maar het gesprek bleek te zijn opgenomen.
Tijdens het gesprek hadden zij ook opmerkingen gemaakt over etnische of religieuze minderheden die de politiek correcten in deze wereld onmiddellijk duiden als “racistisch” of “discriminatoir” of anderszins verwerpelijk. De rector trok meteen het boetekleed aan en ging zich op televisie verontschuldigen over flarden van het gesprek die op social media waren verspreid. Opvallend feit: hij ging onmiddellijk uit van de schuld van de twee medewerkers van zijn universiteit. Dat heet met Alan Dershowitz Guilt by accusation.
Hoe moeten we dat duiden? Op het eerste gezicht zou men zeggen: een onhandige faux pas van een rector. En ook: het stukje dat u nu leest is een nare persoonlijke aanval op een man die het goed bedoelt. Bij nadere reflectie ligt het anders. Overal in de westerse de wereld zien we rectores van belangrijke universiteiten de fout maken die Van Goethem zo exemplarisch demonstreert.
Tijdens het gesprek op de televisie deed de rector het voorkomen alsof de Universiteit Antwerpen een soort diversiteitsideologie had omarmd waartoe deze medewerkers nog onvoldoende waren bekeerd. Dus daar was de Universiteit, en hij als rector, nog niet helemaal geslaagd. Het punt is echter: daar moet de rector ook niet in slagen, want hij heeft zich tot missionaris verklaard van een zaak die universiteiten niet moeten willen. Medewerkers vragen daar ook niet om. Het is een ondermijning van de ethiek van de universiteit.
Overal in de universitaire wereld rukt politieke correctheid, woke-denken en de ondermijning van academische ethiek op. Wat is dat, academische ethiek? Dat is de ethiek die je uiteengezet vindt in On Liberty (1859) van John Stuart Mill, in Areopagitica (1644) van John Milton, in Socrates/Plato’s Apologie. Kortweg: in de strijd der opvattingen heeft de waarheid de beste kansen. “Let truth and falsehood grapple”, zeggen de Britten, enigszins verkort John Milton citerend.
Maar overal staat die ethiek onder druk. Activisten verschaffen zich een identiteit door het ontslag te eisen van iedereen die hun agenda niet wil volgen. En deze politiek-ideologisch gemotiveerde aanval op de universiteit wordt door bestuurders gesteund. Natuurlijk verschilt het van bestuurder tot bestuurder in hoeverre, hij, zij, of iets ertussenin, meewerkt aan de ondermijning van het universitaire ethos. Van Goethem loopt voor de troepen uit. Hij is heel woke. Week woke.
De rector zegt niet dat de privacy is geschonden van de leden van zijn academische staf die een privégesprek voerden, maar hij zegt: “Ik persoonlijk vind dit beneden alle peil. Ik vind het totaal ontoelaatbaar wat er gezegd wordt.” En dan: “Indien ik mijn emoties niet zou beheersen, zou ik hier nu in tranen uitbarsten”.
Een huilende rector, ja dat kan je allemaal meemaken tegenwoordig met de woke-comedy. De beschavingsmissie ten aanzien van zijn academisch personeel die de rector zich heeft aangetrokken heeft gefaald, vindt hij. “Wij zetten al zovele jaren in op diversiteit als meerwaarde en dit soort incidenten doet al dat werk teniet.”
De biologiehandboeken zonder geslachtsdelen zijn niet het probleem voor deze rector. Het schenden van de privacy van zijn medewerkers ook niet. Het “guilt by accusation” als uitgangspunt nemen is ook geen probleem voor Herman Van Goethem. Zijn totale minachting voor een academische ethiek die in duizenden jaren is opgebouwd en die van universiteiten instellingen maakten waar men bezig was in een belangloze zoektocht naar de waarheid is ook niet wat hem bezielt. Deze rector vindt dat allemaal niet belangrijk omdat hij geïndoctrineerd is door een woke-ideologie en een geperverteerde interpretatie van “diversiteit” (nee, geen “viewpoint-diversity”).
De rector heeft nu aangegeven dat we allemaal maar eens op vakantie moeten gaan en diep nadenken. Uit die woorden blijkt dat hij van het incident niets heeft geleerd. Hij denkt: allemaal even afkoelen op vakantie. En na de zomer zet ik mijn missie voort. Maar dat zal niet moeten gebeuren. Niets persoonlijks tegen rector Van Goethem, maar hij moet zijn functie overdragen aan iemand die wél bereid is de universiteit te verdedigen tegen woke-aanvallen. De situatie is nu te ernstig. De wokies zijn agressief en stellen harde eisen. De universiteit moet nu ook weerbaar worden. Doet deze dat niet, dan zal deze het onderspit delven. De woke-ideologie blijft oprukken. En bestuurders in het nauw trekken soms even terug, maar zij blijven vaak de woke ideologie steunen.
Van Goethem moet na de vakantie aangeven dat hij heeft gebroken met woke. Dat hij Bertrand Russell heeft gelezen over de rationaliteit van het wetenschappelijk proces. Hij moet zich gaan bekeren tot de ethiek van John Stuart Mill uit On Liberty. Als hij dat allemaal niet goed (en niets wijst erop dat hij dat gáát doen) dan moet de Antwerpse academische gemeenschap de conclusie trekken dat deze rector niet “part of the solution” is, maar “part of the problem”.
Is wat ik voorstel “cancel culture”? En ben ik nu niet inconsistent? Ik ben toch voor vrijheid van expressie? En toch ook voor tolerantie?
Natuurlijk ben ik dat, maar in dit geval gaat het niet om opvattingen van een willekeurige hoogleraar, geuit in een publiek debat, het gaat om een beleidskeuze voor een universiteit als geheel. En de universiteit van Antwerpen moet stoppen met dit heilloze politiek correcte denken. Dat betekent heel praktisch: laten de universiteiten zich bevrijden van hun probleem: weke, woke bestuurders.
Paul Cliteur
De auteur is emeritus-hoogleraar rechtswetenschap, Universiteit Leiden.
