Auschwitz en de Goelag hebben aangetoond dat de universele God ons verlaten heeft. De mens is in ethische zin vandaag meer dan ooit op zichzelf aangewezen, aldus Imre Kertész. Het is nu aan de mens om vanuit de rede onschendbare wetten in stenen tafelen te beitelen. Hij stelt daarvoor zijn hoop op het Europese ideaal met als voortdurend ijkpunt de Holocaust. Kertész is desondanks mild voor het recente verleden. Na de val van het Derde Rijk was Europa in staat zich opnieuw op te richten. Recensie door Dirk Verhofstadt.