All tagged nationalisme
Roth blijft simpelweg actueel, als je zijn boeken leest zie je voortdurend parallellen met de dag van vandaag. Zijn journalistieke reportages zijn de weerslag van een intelligent waarnemer met een heel goede pen. Roth is een geweldig stilist. En zijn romans zijn zonder uitzondering van een zeer hoog niveau waarbij vooral de sympathie van de schrijver voor de gewone mens opvalt. Recensie door Enno Nuy.
“De roep naar legerdienst is een collectivistische uitspatting. Een jaar aan arbeid opeisen is in strijd met de principes van een democratische rechtsstaat. Vlaams-nationalisten beweren vaak dat ze antisocialistisch zijn, maar dat heeft geen enkele geloofwaardigheid als je terloops wel een recht ziet van de collectiviteit om een jaar uit iemands leven ‘terug te vragen’.” - Lawrence Vanhove
Van Bokkum toont ons hoe eilanden, bergen en rivieren grenzen bepaalden, hoe exclaves ontstonden, waar liniaalgrenzen werden getrokken, waar land werd gedeeld en hij wijdt ook een hoofdstuk aan de grensabnormaliteiten op Nederlandse bodem en in de overzeese gebiedsdelen. Grenzen bestaan omdat mensen de wereld hebben opgedeeld in natiestaten. Grenzen hebben dus alles van doen met politiek, nationalisme en volksidentiteiten en zijn soms aanleiding tot vijandigheden over en weer. Recensie door Enno Nuy.
‘Het nationalisme beweert dat het liberalisme de machtigen vertegenwoordigt. In feite is het liberalisme het schild dat de machtelozen beschermt. Het vormt de bescherming voor diegenen die geen andere verdediging hebben. Wanneer dat niet lukt, blijft niks over. We hebben dit in het verleden gezien. En we zien het nu weer,’ zo besluit Ian Dunt zijn indrukwekkende boek How To Be A Liberal dat door elke liberaal zou moeten gelezen worden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Ondanks dat we zo hartstochtelijk gelijkheid propageren blijven we tegelijkertijd vasthouden aan het idee van de natiestaat. Daarmee leggen we onder meer vast wie er wel en wie er niet bij hoort. En ook lijkt de mens een bijna onstilbare behoefte aan gesublimeerd geweld te kennen. Denk aan thrillers en games. Terwijl de beschaving onze tolerantie voor geweld steeds verder terug probeert te dringen, blijven de negatieve driften op een onbewust niveau maar door spoken. Recensie door Enno Nuy.
Joseph Roth had een grondige afkeer van het nationalisme dat Europa in zijn greep had en onderkende al vroeg de gevaren van het fascisme en van de opkomende nazi-beweging. In zijn boek Rebellie, beschrijft hij het lot van Andreas Pul die tijdens de Eerste Wereldoorlog een been kwijtraakte. Hij is trots op zijn regering tot hij bij een benaal voorval in de gevangenis belandt en hij de almacht van het rechtse machtssysteem ervaart. In 1933 ontvluchtte Joseph Roth nazi-Duitsland waar zijn boeken verboden werden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Het liberalisme kende in de voorbije eeuwen sterke tegenstanders waarbij het dreigde ten onder te gaan. Zoals in de negentiende eeuw onder invloed van het nationalisme en het romantisme. Zoals in de twintigste eeuw onder de almacht van het fascisme en het communisme. Zoals nu onder het gebeuk van de theocratie, het nationalisme, het populisme en het autoritarisme. Maar steeds opnieuw stond het liberalisme weer recht en kende het grote successen.
Dat de liberale democratie in crisis is, komt niet door het individualisme, maar door het wereldwijd oprukkende nationalisme en collectivisme waarin men de vrijheid van de mens weer ondergeschikt maakt aan het volk, de natie en het collectief. Maar ik ben optimistisch. De strijd voor meer zelfbeschikking zal zich blijven doorzetten. De miljoenen mensen die in Hong Kong op straat komen voor vrijheid en democratie zijn er het levende voorbeeld van.
Wat de Thimothy Snyder dus probeert aan te tonen, is dat Rusland wereldwijd een netwerk van ultra-rijke, egoïstische bedrijfsleiders aan het uitbouwen is, waarin begrippen als democratie, solidariteit of humaniteit totaal niet meer aan de orde zijn. Informatie en verkiezingen worden schaamteloos gemanipuleerd. Wie al te kritische vragen stelt, wordt monddood gemaakt (denk aan het verdacht overlijden van een aantal kritische journalisten). Recensie door Mark Bienstman.
Wat we nodig hebben zijn leiders als Macron die laten zien hoe we liberalisme kunnen verzoenen met patriottisme, liefde voor het eigene kunnen verzoenen met liefde voor de ander, en daarmee de verbinding bewerkstelligen tussen de Anywheres en de Somewheres. Een verbinding die op dit moment harder dan ooit nodig is, om te voorkomen dat de storm van het illiberale nationalisme in de toekomst misschien nog wel eens harder opsteekt dan dat op dit moment het geval is.
Iemand die zich aan zijn verleden vastklampt, die angst heeft voor de toekomst, zal makkelijker openstaan voor rechtse en nationalistische politici die verklaren dat het vroeger allemaal zoveel beter was. Dat vroeger (lees: als die migranten er nog niet waren) alles zoveel veiliger was. Door het feit dat dergelijke mensen, als gevolg van slecht verwerkte melancholie in een zekere letargie terechtkomen, is ook hun zin voor kritisch denken afgestompt, waardoor ze ook veel meer vatbaar worden voor ‘fake news’. Recensie door Mark Bienstman.
“Ik heb de grote massa-ideologieën onder mijn ogen zien groeien en zich verspreiden, het fascisme in Italië, het bolsjewisme in Rusland en bovenal die oerpest, het nationalisme, dat de bloei van onze Europese cultuur heeft vergiftigd,” schreef Stefan Zweig. Liberalen keren zich tegen het provincialisme van nationalisten die opkomen voor een monoculturele samenleving waarin de meervoudige identiteit van de inwoners plaats moet maken voor de mythe van de eenvormige identiteit. Liberalen moeten, tegen de huidige tijdsgeest in, kosmopolitisch blijven.
De serie De kinderen van de collaboratie en de Pano reportage Schild en Vrienden hebben iets heel belangrijk blootgelegd. Er bestaat nog steeds een goed georganiseerde extreemrechtse vleugel in ons land. Daarbij komt het recent onderzoek van de VRT dat een grote groep Vlamingen, voornamelijk tussen 18 en 23 jaar, een autoritaire leider verkiezen boven een democratisch verkozen politicus. We kunnen de schouders ophalen en hierover zwijgen of we kunnen dit fenomeen ernstig nemen en het nader onderzoeken.
De meest verstandige zet van Europa is om te streven naar een federatie waarbinnen de nationale staten hun eigen regering hebben. Een federatie zoals die in Duitsland bestaat kan ik me goed voorstellen. Wellicht dat enkele leden van de huidige Unie dan niet meer meedoen, maar dat is misschien alleen maar een voordeel. Maar de Europese kap moet niet te drukkend zijn. Er moet speelruimte zijn voor de leden.
Vertrekkende vanuit de vaststelling dat onze huidige samenleving op alle mogelijke domeinen in een enorme stroomversnelling is terechtgekomen, verliezen heel wat burgers hun vertrouwde houvast en worden onzeker, zelfs angstig. Op die onzekerheid en angst spelen populisten, nationalisten en open of verdoken racisten in, om langs sluikse weg de verworvenheden van de Verlichting, in het bijzonder van de vrijheid uit te hollen. Daartegenover zet Bart Somers zijn pragmatisch liberalisme. Recensie door Mark Bienstman.
Godenslaap is een aanklacht, een waarschuwing, een donderpreek tegen het nationalisme en de waanzin van de oorlog die zoveel kapot maakt. Mortier sleurt de lezer mee in het levensverhaal van Helena, een stokoude vrouw, die terugblikt op haar leven, met als dramatisch dieptepunt de Eerste Wereldoorlog. Wat voor velen begon als een opwindend avontuur, veranderde al snel in een nachtmerrie die vier jaar lang zou duren en de loop van de geschiedenis en de levensloop van Helena danig zou beïnvloeden. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Rik Pinxten probeert ons een ‘derde weg’ aan te reiken tussen de ongebreidelde (economische) globalisering en het (politieke) nationalisme. Het boek valt uiteen in twee delen: enerzijds een uitgebreide analyse van hoe het komt dat de burger zich blijkbaar niet meer kan vinden in de klassieke opdeling tussen globalisering versus nationalisme; anderzijds een ruwe schets van hoe het anders kan met daarbij een begin van uitwerking rond de problematiek van voeding in al zijn facetten. Recensie door Mark Bienstman.
Hoe prikkelend kan een boektitel zijn. Volgens de gangbare mening sporen islam en Verlichting niet, sterker, ze kunnen volgens hardliners zelfs niet samengaan. Hoe dan ook, de moslimwereld heeft geen reformatie en Verlichting gekend, ook die waarheid blijft na lezing van het boek pal overeind. Wat de Britse Midden-Oostenkenner Christopher de Bellaigue eigenlijk bedoelt, wordt beter uitgedrukt in de ondertitel van zijn boek: De ontmoeting tussen de Oriënt en het Westen in de Moderne Tijd. Recensie door Leo de Haes.
