De nationalistische beerput is opengetrokken - Ivan Vandermeersch

De serie De kinderen van de collaboratie en de Pano reportage Schild en Vrienden hebben iets heel belangrijk blootgelegd. Er bestaat nog steeds een goed georganiseerde extreemrechtse vleugel in ons land. Daarbij komt het recent onderzoek van de VRT dat een grote groep Vlamingen, voornamelijk tussen 18 en 23 jaar, een autoritaire leider verkiezen boven een democratisch verkozen politicus. We kunnen de schouders ophalen en hierover zwijgen of we kunnen dit fenomeen ernstig nemen en het nader onderzoeken.

Boudewijn. Koning met een missie - Mark van den Wijngaert en Emmanuel Gerard

De auteurs leiden ons zo door het, al bij al hobbelig parcours van Boudewijn. De onderliggende boodschap die zij impliciet meegeven, is dat er zonder twijfel heel wat kritiek  valt te geven op het functioneren van onze monarchie, maar dat, al bij al, deze instelling toch een belangrijke en soms matigende invloed heeft uitgeoefend in het politieke leven van dit land en zo nu en dan toch belet heeft dat er ergens een wiel afdraaide in de moeilijke race  tussen links en rechts, Vlamingen en Walen, gelovigen  en vrijzinnigen. Recensie door Mark Bienstman.

Propaganda België 1934-1951 - Paul Van Damme

In Propaganda België 1934-1951 tast Paul van Damme deze uiterst turbulente tijd aan de hand van vijfendertig verhalen af. Verhalen die stuk voor stuk de propagandistische middelen en technieken blootleggen waarmee voor- en tegenstanders elkaar om de oren sloegen en tegelijkertijd de Belgische burger hun visie van de waarheid probeerden in te lepelen. De West-Vlaamse geschiedenisleraar koos ervoor om die veelkleurige waarheden en leugens met een magnifieke keur aan affiches, vlugschriften, spotprenten en strips te illustreren. Recensie door Leo de Haes.

De rechtvaardigen - Jan Brokken

In De rechtvaardigen vertelt Jan Brokken op ongemeen aangrijpende en consciëntieus gedocumenteerde manier wat er vervolgens met Zwartendijk en de Joodse vluchtelingen is gebeurd. De titel verwijst naar ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’, de onderscheiding van Yad Vashem voor niet-Joden die tijdens de Shoah Joden hebben helpen redden. Brokken heeft het dus over meer dan één redder. Behalve Zwartendijk speelde ook Chiune Sugihara, de Japanse consul in Kaunas, een cruciale rol. Recensie door Joseph Pearce.

De Olijke Atheïst – Floris van den Berg

Aan de hand van een quasi eindeloze reeks ‘stellingen’ vanuit de meest diverse hoeken zoals de  zogenaamde godsbewijzen en getuigenissen, mirakels en verschijningen, religieuze en ideologische ‘waarheden’, zin voor respect, de ethiek, de zingeving van het leven, het secularisme, de islam en als al het vorige niet volstaat, het ‘tackelen’ van de man (in de plaats van de bal), probeert de auteur steeds een antwoord of een weerlegging aan te reiken. Soms heel grondig en uitgebreid uitgewerkt, soms heel kort en soms zelf bot to the point. Recensie door Mark Bienstman.

Girl - Lukas Dhont

‘Girl' is het pakkende en ongelooflijk trefzeker vertelde verhaal van de 15-jarige Lara (schitterend vertolkt door Victor Polster), een meisje dat een carrière als ballerina beoogt. Daarmee legt ze de lat sowieso erg hoog voor zichzelf, maar wat de zaak nog complexer maakt, is dat Lara geboren is als jongen. De film volgt Lara in het dagelijkse gevecht tegen haar eigen lichaam. De 16-jarige Victor Polster, die de hoofdrol speelt in 'Girl', werd op het filmfestival van Cannes terecht bekroond met de Prijs voor Beste Acteerprestatie. Later mocht Lukas Dhont de Queer Palm en de Un Certain Regard Fipresci Prijs van de internationale persjury in ontvangst nemen. Uiteindelijk kwam daar ook nog de prestigieuze Caméra d'Or bij. 

Het ware gelaat van identiteit - Rudi Collijs

Groepen zijn machtig en niet altijd zuiver op de graat. Ze kunnen manipuleren, druk zetten, uitbuiten, mensen uitsluiten, excommuniceren of integendeel net niet meer loslaten (sekten), een eigen dogmatiek ontwikkelen en daarmee makkelijk zichzelf bestendigen. De identiteit van de groep verdringt vaak genadeloos die van het individu en draagt het individu dan weinig goeds bij. Niettemin zoeken we ze op, die groepen, omdat we er, naïef als we zijn, reflectie van onszelf in ontwaren.

Is het gedaan met de Verlichting in Europa?

Onlangs gingen de Nederlander Sid Lukkassen en de Vlaming Maarten Boudry met elkaar in debat over de toekomst van ons Avondland. Hieruit bleek een fundamenteel verschillende kijk op de huidige politieke, economische en maatschappelijke ontwikkelingen, een eerder pessimistische visie als een hedendaagse versie van Oswald Spenglers Ondergang van het Avondland enerzijds, en een eerder optimistische visie aansluitend op Karl Poppers geloof in de veerkracht van de liberale democratie en de open samenleving. Beide jonge intellectuelen besloten daarop om deze visies kritisch tegen het daglicht te houden. Het resultaat is geen klassiek woordenspel tussen links en rechts, maar een diepgaande filosofische analyse van de huidige tijdsgeest, een botsing tussen conservatisme en progressisme, een intellectueel debat op het scherp van de snee over het belang van tradities en de noodzaak tot verandering. Deel II.

Het falen van het utilitarisme - El Hammouchi Othman

Ik ontken geenszins dat utilitaristisch denken vaak zijn nut heeft bij het nemen van concrete morele beslissingen, en dat het zijn verdienste in de geschiedenis heeft bewezen (hoewel de keerzijde ervan – hedonisme, culturele degeneratie, egocentrisme, hyperindividualisme, enz. – niet genegeerd mag worden). Maar het is een feit dat utilitaristische morele redeneringen op een gegeven moment botsen op een intuïtieve grens.

Galicische wetten - Philippe Sands

Hans Frank kreeg, samen met elf andere beklaagden, de doodstraf en werd opgehangen. Daarmee werden de nazileiders, maar ook het Duitse Rijk op zich, veroordeeld wegens misdaden tegen de menselijkheid. “Voor het eerst in de geschiedenis (stond) een soevereine staat in de beklaagdenbank,” schreef Lauterpacht. Zijn visie inspireerde de latere opstellers van het UVRM en het EVRM, van het Internationaal Strafhof in Den Haag en vormt tot op heden de kern van het rechtssysteem van elke liberale democratie.

De eeuw van de vrouw – Alexander De Croo

Dit is een eerlijke en bij wijlen zelfs moedige getuigenis van een man die niet te beroerd is om zijn eigen vooroordelen en eigen niet consequent gedrag toe te geven. Het is verder een goed gedocumenteerd verhaal dat ons zowel over het mondiaal, nationaal en heel erg lokaal (Brakel) toneel voert van wat er zich in de echte wereld van de vrouwen afspeelt. Soms worden er open deuren ingetrapt,  maar soms wordt de lezer bij de keel gegrepen als de auteur de omvang en/of de impact van de discriminatie tegenover de vrouw beschrijft.

The Bookshop - Isabel Coixet

1957. Florence Green, een jonge oorlogsweduwe, verhuist naar een pittoresk kuststadje in Engeland om daar een boekwinkel te openen. Ze stoot echter meteen op beleefd, maar meedogenloos verzet van de lokale bevolking. Achter de glimlachjes en knikjes schuilt een conservatief gedachtegoed dat geen vernieuwing tolereert. De film, gebaseerd op de roman uit 1978 van Penelope Fitzgerald, speelt zich af in het rustige Engelse stadje Hardborough, ver van alle sociale en seksuele revoluties die plaatsvinden in de steden.

Liberales en het jaar van de vrouw - Claude Nijs

Voor Liberales zal dit academiejaar in het teken staan van de vrouw. Wereldwijd worden vrouwen nog steeds onderdrukt. De strijd voor vrouwenrechten, zoals destijds gevoerd door John Stuart Mill, moet voortgezet worden. Op onze volgende activiteit op 15 november – in samenwerking met het Liberaal Archief – zal Alexander De Croo zijn boek De eeuw van de vrouw voorstellen. En in het voorjaar van 2019 herdenken we het feit dat John Stuart Mill, geïnspireerd door zijn levenspartner Harriet Taylor, zijn ophefmakende boek The Subjection of Women schreef.

U bent ziek in uw hoofd mijnheer - Sara De Mulder

Het gevolg van het accepteren, of op zijn minst tolereren, van zogenaamde goddelijke bepalingen, is dat predikers van vrouwenbesnijdenis vrij rondlopen onder het mom van godsdienstvrijheid, een soort erkende, sociaal aanvaarde vorm van krankzinnigheid. Maar ook, en dat is nog erger, dat ze gesubsidieerd worden en een forum krijgen op televisie. Uitzendingen waarin hen nooit eens wordt gezegd: “U bent ziek in uw hoofd mijnheer” en waarin niemand ooit een dokter belt.

De hertovering van de wereld - Jan Willem Geerinck

Secularisering is geen onvermijdelijke noch logische uitkomst van de moderniteit. De moderniteit leidt niet onherroepelijk tot een secularisering, noch in de Atlantische zone, noch in de rest van de wereld. Secularisering is een specifieke gedaante van de hedendaagse tijd die zijn hoogtepunt kende in ‘het Westen’ in de tweede helft van de 20ste eeuw (maar nergens anders) en in de 21ste eeuw weer op haar retour is.

Pessimisme versus optimisme

Onlangs gingen de Nederlander Sid Lukkassen en de Vlaming Maarten Boudry met elkaar in debat over de toekomst van ons Avondland. Hieruit bleek een fundamenteel verschillende kijk op de huidige politieke, economische en maatschappelijke ontwikkelingen, een eerder pessimistische visie als een hedendaagse versie van Oswald Spenglers Ondergang van het Avondland enerzijds, en een eerder optimistische visie aansluitend op Karl Poppers geloof in de veerkracht van de liberale democratie en de open samenleving. Beide jonge intellectuelen besloten daarop om deze visies kritisch tegen het daglicht te houden. Het resultaat is geen klassiek woordenspel tussen links en rechts, maar een diepgaande filosofische analyse van de huidige tijdsgeest, een botsing tussen conservatisme en progressisme, een intellectueel debat op het scherp van de snee over het belang van tradities en de noodzaak tot verandering.

Revolutionaire ideeën - Jonathan Israel

Revolutionaire ideeën is een ongemeen rijk boek – Israel behandelt onder meer nog de roep om de emancipatie van de zwarten en van de vrouwen,  de vernieuwingen in het onderwijs en de wetenschap, de strijd tussen atheïsten en gelovigen, de talloze volksopstanden (vaak aangevoerd door vrouwen), de emancipatie van de Joden, de verspreiding van de universele egalitaristische ideeën via oorlogen in Europa, etc. Voor wie een scherp beeld van de Franse Revolutie wil krijgen is dit echt een must read. Recensie door Leo De Haes.

Uit de puinhopen - George Monbiot

George Monbiot probeert een aanzet te geven hoe we tot een nieuw, wervend verhaal kunnen komen. Kort samengevat komt zijn betoog hier op neer: we moeten de samenleving terug opbouwen van onderuit. Zo kunnen we de mensen terug het gevoel geven dat ze ergens bijhoren, dat hun inbreng er toe doet, dat als we samenwerken bepaalde geblokkeerde situaties wel degelijk kunnen worden aangepakt. Zo moeten we beginnen op lokaal niveau om de mensen rond één bepaald thema te mobiliseren. Recensie door Mark Bienstman.

De strijd om de stad - Bart Somers

Vertrekkende vanuit de vaststelling dat onze huidige samenleving op alle mogelijke domeinen in een enorme stroomversnelling is terechtgekomen, verliezen heel wat burgers hun vertrouwde houvast en worden onzeker, zelfs angstig. Op die onzekerheid en angst spelen populisten, nationalisten en open of verdoken racisten in, om langs sluikse weg de verworvenheden van de Verlichting, in het bijzonder van de vrijheid uit te hollen. Daartegenover zet Bart Somers zijn pragmatisch liberalisme. Recensie door Mark Bienstman.

De eeuw van de vrouw - Alexander De Croo

“Van een onbewuste feminist evolueerde ik naar een bewuste feminist,” aldus vice-premier Alexander De Croo in de inleiding op zijn nieuwe boek De eeuw van de vrouw. Hoe feminisme ook mannen bevrijdt. De Croo groeide op in een milieu waar de gelijkheid van man en vrouw een evident gegeven was. Bovendien is hij er stellig van overtuigd dat de toekomst steeds vrouwelijker wordt. Maar mede door zijn werk heeft hij ondervonden dat de rol van de vrouw wereldwijd met te weinig ambitie en te veel vooroordelen wordt ingevuld.