All tagged atheïsme
Over populatiegroei redeneert Philipse als volgt: hoe meer mensen op aarde, hoe meer CO2 uitstoot en hoe meer en hoe sneller de aarde opwarmt, religie maakt dat mensen zich meer voortplanten, ergo, religie is een obstakel voor de oplossing van het klimaatprobleem. - Recensie door Floris van den Berg
Dirk Verhofstadt in gesprek met Johan Braeckman is gekenmerkt door de verdieping in een bevattelijke dialoogvorm van pertinente onderwerpen, zoals de evolutietheorie, irrationaliteit, de plaats van religie, humanisme en atheïsme in de maatschappij. Hun kennis werkt verruimend zeker als de actoren van de dialoog de knepen van het vak onder de knie hebben om een glashelder vertoog in een alledaagse taal op te bouwen. Recensie door Hendrik Vanmassenhove.
De universiteit moet geen diversiteit aan valse of immorele ideeën bieden. De universiteit moet juist kritiek leveren op dergelijke opvattingen. Dat kan pijnlijk zijn. De universiteit moet als instituut seculier zijn. Studenten en medewerkers hebben alle vrijheid om te geloven wat zij willen; maar docenten mogen in de hoedanigheid van docent geen kennisuitspraken doen die gebaseerd zijn op religieuze uitgangspunten, omdat ze haaks staan op de wetenschap.
Gray moet niet veel hebben van atheïsten als hij concludeert: “Het huidig atheïsme is een voortzetting van het monotheïsme met andere middelen. Vandaar de eindeloze opeenvolging van surrogaatgoden, zoals de mensheid, de wetenschap, de technologie en de al te menselijke visioenen van het trans-humanisme. Maar er is geen reden voor paniek of radeloosheid. Geloof en ongeloof zijn mentale houdingen tegenover een onbegrijpelijke werkelijkheid. Een goddeloze wereld is net zo mysterieus als een wereld doordrenkt van goddelijkheid, en het verschil daartussen is misschien kleiner dan u denkt”. Recensie door Enno Nuy
Veel religieuze apologeten hebben beweerd dat atheïsme noodzakelijkerwijs moet leiden tot nihilisme, relativisme, ‘sciëntisme’ of zelfs immoreel gedrag. Richard Dawkins, de beroemde bioloog en atheïst, kreeg vaak het verwijt te horen dat hij even fanatiek zou zijn in zijn ongeloof als fundamentalisten in hun geloof. Ook Johan Sanctorum bevestigt dit cliché in een overigens amusant stuk op zijn facebook-wall. Maar de kritiek op atheïsten is onterecht en vloeit grotendeels voort uit onwetendheid.
Aan de hand van een quasi eindeloze reeks ‘stellingen’ vanuit de meest diverse hoeken zoals de zogenaamde godsbewijzen en getuigenissen, mirakels en verschijningen, religieuze en ideologische ‘waarheden’, zin voor respect, de ethiek, de zingeving van het leven, het secularisme, de islam en als al het vorige niet volstaat, het ‘tackelen’ van de man (in de plaats van de bal), probeert de auteur steeds een antwoord of een weerlegging aan te reiken. Soms heel grondig en uitgebreid uitgewerkt, soms heel kort en soms zelf bot to the point. Recensie door Mark Bienstman.
Secularisering is geen onvermijdelijke noch logische uitkomst van de moderniteit. De moderniteit leidt niet onherroepelijk tot een secularisering, noch in de Atlantische zone, noch in de rest van de wereld. Secularisering is een specifieke gedaante van de hedendaagse tijd die zijn hoogtepunt kende in ‘het Westen’ in de tweede helft van de 20ste eeuw (maar nergens anders) en in de 21ste eeuw weer op haar retour is.
De olijke atheïst begint met een zin die aan duidelijkheid weinig te wensen overlaat: “De mensheid is beter af zonder religie. Zonder molensteen rond je nek beweeg je vrijer.” Verfrissend is dat Van den Bergs atheïsme niet met allerlei excuserende formules wordt ingeleid (“ik ben ongelovig, sorry, ik wil je niet kwetsen hoor”), maar dat hij zegt “dit boek is missionair atheïstisch”. Wat een verademing na al dat postmoderne gebeuzel van mensen die beweren dat niets beweren de hoogste wijsheid is. Recensie door Paul Cliteur
Hoever ging de Romeinse godsdiensttolerantie? Ver. Agnosticisme en atheïsme werden geduld. Typisch is een fragment van twijfelaar Protagoras: ‘Wat betreft de goden kan ik niet weten of ze bestaan of dat ze niet bestaan, of wat voor een vorm ze hebben.’ Democritus geloofde dat de kosmos alleen maar uit atomen bestond en Epicurus was ervan overtuigd dat de goden zich niet met het leven op aarde bemoeiden. Rituelen waren dus onzinnig. Recnsie door Leo De Haes.
Deze vertaling uit het Engels van het reeds in 2016 verschenen boek The Atheist Muslim, is een paradox op zich. De doelgroep die het meest zou zijn gebaat bij het lezen én verwerken van dit boek, zal en mag dit boek waarschijnlijk nooit onder ogen krijgen. En dat is echt jammer. Vanuit zijn eigen levenservaring vertelt de auteur hoe hij, dankzij zijn ouders die hem steeds hebben aangezet tot kritisch denken, van gelovige moslim naar een verdraagzame atheïst is geëvolueerd. Recensie door Mark Bienstman.
Essayist Rudy Kousbroek was een veelzijdig humanist en uitgesproken atheïst. Kousbroek was antiautoritair en wars van labels. In zijn dissertatie Rudy Kousbroek in de essayistisch-humanistische traditie plaatst Neerlandicus Rudy Schreijnders Kousbroek onomwonden in de humanistische traditie. Deze dissertatie is als boek verschenen als deel 22 van de Humanistisch Erfgoed reeks van het Humanistisch Archief van Bert Gasenbeek in samenwerking met uitgeverij Papieren Tijger. Recensie door Floris van den Berg.
In dit Pleidooi voor een positief atheïsme houdt Ludo Abicht een pleidooi voor een postreligieuze en seculiere samenleving, maar waarin religies hun eigenheid kunnen behouden. Het klopt dat gelovigen bereid zijn om hun eigen waarheid opzij te schuiven, maar niet de religieuze leiders. Zij zullen nooit aanvaarden dat mensen hun ethische normen baseren op de rede. In die zin is dit boek een verdienstelijke poging om rede en geloof met elkaar te verzoenen, maar biedt het geen overtuigende oplossing voor een harmonieuze multireligieuze samenleving. Recensie door Dirk Verhofstadt.
In brede kringen wordt aangenomen dat het atheïsme een product is van de Verlichting die vanaf de 17de en nog meer in de 18de eeuw doorbrak in Europa. Doorgaans verwijst men naar denkers als Spinoza, Baron d’Holbach, Denis Diderot en Claude Helvétius. Het atheïsme is echter al veel ouder. De overtuiging van mensen dat er geen goden of bovennatuurlijke machten bestaan, situeert zich al in de klassieke oudheid. Het begrip atheïsme heeft trouwens een Griekse herkomst. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De 18de eeuw was waarschijnlijk de meest revolutionaire. Koning en kerk hadden de macht nog steeds in handen maar de eerste haarden van verzet tegen het absolutisme werden zichtbaar en zouden een bijzondere invloed hebben op de maatschappelijke gebeurtenissen enkele decennia later zoals de Franse Revolutie en de Amerikaanse Onafhankelijkheidstrijd. De kerken, hierin gesteund door de vorsten, behielden nog steeds hun greep op de moraal en het gedrag van de mensen maar toen kwam van het atheïsme. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Freddy Mortier, hoogleraar ethiek aan de Universiteit Gent, ontkracht elke rationele basis waarom we zouden geloven in een bovennatuurlijke God. Anders dan de zogenaamde ‘nieuwe atheïsten’ die hun overtuiging kracht bijzetten door te verwijzen naar de schadelijke effecten van het geloof, vertrekt Mortier van de claims van de godsdiensten dat God wel degelijk bestaat en dat ze dat ‘rationeel’ kunnen verklaren. Niet dat de auteur zich niet bewust is van allerlei misstanden in naam van religies. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De ketter en de kerkvorst is een geslaagd interview. Toch vrees ik dat na lezing de echte gelovigen en atheïsten op hun standpunt zullen blijven. Interessanter is het effect van dit boek op diegenen die niet langer godsdienstig praktiseren, maar latente gelovigen zijn gebleven vanuit traditie en gewoonte. Zij hebben de warrige taal van Léonard over God, Adam, Maria, het vagevuur en dergelijke al lang achter zich gelaten. Maar of ze dan helemaal aansluiten bij de strakke logische redeneringen van Vermeersch is nog maar de vraag. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Wie religie omarmt als een middel tot emancipatie moet beseffen dat dit als een paard van Troje ook alle negatieve aspecten ervan mee binnenbrengt. ‘Flirten met religie is een dans macabre’, schrijft Floris van den Berg. Hij lanceerde in Nederland een opmerkelijke campagne om het atheïsme meer bekendheid te geven en mensen aan te zetten om na te denken over de waarheidsclaims en privileges van religies. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Vermeersch werd in 2008 uitgeroepen tot meest invloedrijke intellectueel van Vlaanderen, en wie dit boek leest bemerkt al gauw dat dit geen lege bewieroking is. Vermeersch heeft een zeer grote kennis van zaken over een breed scala aan vakgebieden, van natuurwetenschappen tot kennis van literatuur. Hij komt dicht in de buurt van het ideaal van de homo universalis. Vermeersch citeert uit het hoofd in een half dozijn talen. Hij is een intellectuele kosmopoliet, zowel geografisch als temporeel. En hij slaagt erin om tussen al die parate kennis interessante en verrassende verbanden te leggen.
