Waar zijn ze? - Hilde Vautmans

Waar zijn ze? Dat is de vraag die nog steeds op mijn lippen brandt. In 2016 bracht Europol aan het licht dat zo’n 10.000 niet-begeleide minderjarige vluchtelingen verdwenen waren in Europa. De wereld stond even stil, want geen persoon kon zeggen waar deze kinderen precies waren of wat ze deden. Sinds Europol met dit cijfer naar buiten kwam, laat het mij niet meer los. Hoe kan dit, vraag ik me af. Waar zijn al die kinderen? Wat is er met hen gebeurd?

Om antwoorden op deze vragen te vinden, ging ik spreken met mensen uit alle hoeken van Europa, bezocht ik Belgische asielcentra, sprak ik met voogden en ging ik naar Duinkerke en Calais.Ik startte bij Europol. Daar wist de stafchef, Brian Donald mij te vertellen dat in het beste geval de kinderen naar een ander land zijn gegaan en daar bij familie verblijven. Maar helaas werden anderen gebruikt voor kinderarbeid of prostitutie, of gewoonweg gedood voor hun organen. En eigenlijk, wisten ze gewoon niet waar en bij wie die kinderen waren en wat ze deden. Daarom drukte Brian Donald mij op het hart dat ik bewustzijn moest creëren, ‘create awareness’. En dat is nu net waarom ik er een boek over maakte onder de titel Waar zijn ze?

Ook in België verdwijnen er niet-begeleide minderjarige vluchtelingen. Zo kwamen er in 2017 124 nieuwe meldingen binnen bij Child-focus. De Dienst Voogdij spreekt zelfs van 618 verdwijningen in 2017, cijfers die een pak hoger liggen. En helaas is dit enkel het topje van de ijsberg. Veel verdwijningen worden namelijk niet of zeer laat gemeld. Uit cijfers van Child Focus blijkt dat meer dan de helft van de meldingen pas na 2, 7 of zelfs 14 dagen binnenkomen. Wanneer iemands kat of hond verdwijnt, zie ik onmiddellijk foto’s op sociale media die massaal gedeeld worden. Gaat het over een kind op de vlucht dan blijft het oorverdovend stil.

Ten eerste ligt dit aan een vorm van onverschilligheid. ‘Ze zijn helemaal alleen vanuit Afghanistan naar België gekomen. Dan kunnen ze het toch op zichzelf wel redden?’ Ten tweede is er helemaal geen duidelijkheid over hoeveel niet-begeleide minderjarigen Europa binnenkomen, laat staan verdwijnen. Veel kinderen worden niet volledig geregistreerd en er zijn geen vingerafdrukken of foto’s beschikbaar. Wanneer dan een kind vermist raakt, is het uiterst moeilijk om een zoekactie op te starten. Daarom is het essentieel dat we deze gegevens zo snel mogelijk en op een kindvriendelijke manier van hen verkrijgen.

Maar om dit goed te doen, moet het kind ook vertrouwen hebben in het systeem. Veel kinderen zijn heel bang door alles wat ze onderweg hebben meegemaakt.  Bovendien moeten ze in Europa vaak overleven in erbarmelijke omstandigheden, zijn ze het slachtoffer van geweld of worden ze opgesloten. Ze wantrouwen de overheid en dat moeten we overwinnen. Om dit te verwezenlijken, is het belangrijk om kinderen grondig te informeren over hun rechten, de procedures en de beschikbare diensten. Zo bescherm je hen niet alleen, maar haal je ook de mensenhandelaars en -smokkelaars de wind uit de zeilen. Minderjarigen horen niet thuis in een park, op straat of in detentie. Elk kind moet toegang hebben tot een kindvriendelijke omgeving, een voogd, medische zorg, onderwijs, psychologische ondersteuning, activiteiten en integratie.

Daarnaast moeten de procedures van asielaanvragen en gezinsherenigingen sneller en hebben de Dublin regels, die bepalen welk land verantwoordelijk is voor de asielaanvraag, een grondige hervorming nodig. Momenteel dragen lidstaten aan de Europese buitengrens zoals Griekenland en Italië alle verantwoordelijkheid. Maar ook de strijd tegen mensensmokkelaars en -handelaars moet opgevoerd worden. Het kan niet dat deze criminelen er goedkoop van afkomen en dat kinderen dag in dag uit de prijs betalen. Een betere bescherming moet hand in hand in gaan met een keiharde aanpak van smokkelaars en handelaars.

Sinds Europol in 2016 berichtte over de 10.000 vermiste vluchtelingenkinderen zijn er zaken in gang gezet. We hebben kleine stenen verlegd. De Europese regels worden op dit moment hervormd en een jaar geleden kwam de Europese Commissie met concrete maatregelen. Maar kinderen vallen nog steeds in de handen van de mensensmokkelaars en -handelaars. Zowel op lokaal, nationaal als Europees vlak moeten we ervoor zorgen dat de concrete maatregelen ook daadwerkelijk uitgevoerd worden.

Daarom dienden we samen met andere politieke fracties een resolutie in over de situatie van kinderen in migratie. Daarin zetten we alle belangrijke aspecten nogmaals in de verf en blijven we duwen voor de uitvoering van deze maatregelen. De komende weken, maanden en jaren moeten we deze problematiek op de Europese en Belgische agenda blijven plaatsen. Elk vermist kind is er één te veel. Indien we dit niet doen, zullen deze kinderen blijven verdwijnen en is het, om het in de woorden van Commissaris Jourová te zeggen, ‘a ticket to hell’.

Tekst van Hilde Vautmans

De auteur is Europees parlementslid voor Open Vld

Graag meer lezen? Mail jouw adres naar hilde@vautmans.eu en ontvang een gratis exemplaar.