All Quiet on the Western Front - Erich Maria Remarque

Ik heb dit boek al meerdere keren gelezen en elke keer ben ik er weer helemaal door overdonderd. All Quiet on the Western Front staat in mijn top vijf van beste romans aller tijden. Elke pagina, elke zin, elk woord heeft betekenis en doel. Niets is saai, niets is onzinnig, absurd, onrealistisch of onlogisch. Dit boek is een boodschap, net zo goed als een verhaal, dat vertelt over de ware verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog en de zinloosheid van het bloedvergieten. Om die reden werd het door de nazi’s in 1933 verboden, omdat het niet paste bij hun idealisme van de oorlog als een glorieus avontuur, waar ze Duitsland opnieuw in zouden storten. Dingen beginnen altijd boeiend als de titel origineel, intrigerend en met een diepere betekenis is. Het verhaal heeft voor ieder wat wils, het is niet alleen voor wie geïnteresseerd is in oorlogvoering of de Eerste Wereldoorlog.

Maar het echt geweldige en meest ontnuchterende of meeslepende aan dit boek, is dat het niet geschreven had kunnen zijn door iemand die dit zelf niet had meegemaakt. Elk klein detail, elk personage, elk scenario heeft gevoel, achtergrondverhaal, geschiedenis en duizend emoties. Bijvoorbeeld de jonge Duitse soldaat Kimmerichs, een klasgenoot van het hoofdpersonage Paul Bäumer, die al vroeg gewond raakt. Zijn been moet geamputeerd worden en hij sterft langzaam. Maar voor Müller, een andere klasgenoot, moeten de laarzen van Kimmerich door hem worden overgenomen, anders gaan ze verloren. Dit laatste overschaduwt het feit dat zijn vriend op sterven ligt. De tranen die over Kimmerichs gezicht rollen als hij ermee instemt dat Müller ze krijgt, zijn aangrijpend en hartverscheurend. Maar het laat zien dat ze slechts schaduwen zijn van de jonge vrienden die ze ooit waren, dit is oorlog en deze dingen doen er nu toe. De gevechten waarin ze verwikkeld raken zijn onbeduidend, de vijand is niet het kwaad, maar gezichtsloos. Wanneer Paul Bäumer uiteindelijk een Franse soldaat doodt in een gevecht, achtervolgt het hem. Alleen dood en ellende zijn een constante.

Dit is een intriest verhaal, dat past bij onze herinnering aan de Eerste Wereldoorlog. Zinloze, eindeloze slachtpartijen die grotendeels voortkwamen uit de vraag waar het allemaal voor diende. Misschien hebben dit en de oorlogspoëten in zekere zin te veel invloed gehad op hoe we naar de oorlog kijken. Maar het is zo'n belangrijk werk over de oorlog. Het biedt ook een inkijk in het Duitsland van die tijd, de oorlogskoorts die de meeste mensen overmande, hun maatschappelijke verwachtingen, de sociale structuur en de onschuld van de jeugd, verpletterd door een voorhamer. Erich Maria Remarque laat zien hoe dit de verloren generatie van Duitsland was. Gesneuveld op de slagvelden van Frankrijk, onbegrepen door hun ouders en hun kinderen. De wereld waarin ze geboren werden, was niet de wereld waarin ze stierven, of ze de oorlog nu overleefden of niet. Dit is een verhaal dat niet zal verdwijnen en het verdient om steeds opnieuw verteld te worden. Opdat we niet vergeten, zullen we hen en wat ze hebben meegemaakt, blijven herdenken.

Recensie door Anthony

Deze tekst verscheen eerst op www.goodreads.com en publiceren we met toestemming van de auteur.