The Nazi Mind – Laurence Rees

Laurence Rees' The Nazi Mind is een onverschrokken verkenning van een van de donkerste episodes uit de geschiedenis en biedt twaalf kritische waarschuwingen, geworteld in de psychologie en de politiek, die de wreedheden van het naziregime mogelijk maakten. Voor iedereen die geïnteresseerd is in het begrijpen van de vragen die ons intrigeren over de Holocaust en het nazigeweld, biedt dit boek een gedetailleerde historische en psychologische routekaart. Hoewel zwaar en soms academisch van toon, is het een actuele herinnering aan de gevaren van ongecontroleerde macht, groepsdenken en 'othering' – de Engelse omschrijving van het beklemtonen van de eigen identiteit en positie door zich te distantiëren van een Ander, meestal op basis van een groepskenmerk.

Rees pakt allerlei complexe en huiveringwekkende vragen direct aan, zoals: "Hoe kon de SS hun misdaden plegen?" en "Wat stelde gewone Duitsers in staat de wreedheden tegen Joden te tolereren?" Zijn antwoorden zijn gebaseerd op historisch onderzoek en psychologische inzichten. Rees gebruikt effectief getuigenissen van voormalige nazi's en degenen die door het nazisysteem zijn gevormd om te laten zien hoe propaganda, gehoorzaamheid en ideologie samen het ondenkbare normaliseerden. De verkenning is verontrustend, met name het psychologische fenomeen van "doden op afstand", waarbij daders opzettelijk afstand hielden van hun slachtoffers voor hun eigen mentale bescherming.

Rees werpt ook licht op de commandanten van concentratiekampen, die vaak niet alleen een afschuwelijke efficiëntie aan de dag legden, maar ook enthousiasme bij het toezicht houden op massamoorden, om ze vervolgens te ontkennen. Hierdoor wordt de lezer duidelijk gemaakt hoe fanatieke loyaliteit aan een "geïdealiseerde leider" en alomtegenwoordige angst binnen het systeem deze gehoorzaamheid waarborgden.

Een van de belangrijkste sterke punten van het boek is de manier waarop de opkomst en heerschappij van het naziregime worden gepresenteerd aan de hand van "twaalf waarschuwingen". Deze omvatten een escalatie van racisme, de uitbuiting van angst en de manipulatie van instellingen om mensenrechten uit te hollen. Lees het boek om ze allemaal te leren kennen.

Hoewel de geschiedenis en politiek van The Nazi Mind zeer boeiend zijn, kan de tekst soms droog aanvoelen en meer op een academische tekst lijken. De psychologische concepten zijn toegankelijk, maar bieden geen noemenswaardige vernieuwingen voor degenen die bekend zijn met het onderwerp. Voor wie relatief nieuw is in de geschiedenis van het Derde Rijk of op zoek is naar een dieper begrip van niet alleen wat er gebeurde, maar ook waarom, is dit boek echter ongelooflijk waardevol. De structuur, die zich minder richt op chronologische gebeurtenissen en meer op thematische waarschuwingen, helpt de factoren te contextualiseren die hebben geleid tot een van de grootste gruwelen in de geschiedenis van de mensheid.

Voor mij is het lezen over de gruwelen van de Holocaust nooit gemakkelijk, maar zoals het gezegde luidt, is het bestuderen van de geschiedenis cruciaal om herhaling ervan te voorkomen. De wreedheden die onder het naziregime zijn begaan, blijven ongeëvenaard in omvang en wreedheid, en boeken zoals The Nazi Mind herinneren ons eraan dat deze gebeurtenissen niet in een vacuüm ontstonden. Ze waren het resultaat van menselijke beslissingen, manipulaties en overtuigingen. Het opnieuw bekijken van deze pijnlijke waarheden is essentieel om waakzaam te blijven voor soortgelijke patronen in de huidige tijd.

The Nazi Mind is een tot nadenken stemmende combinatie van geschiedenis en psychologie die waarschijnlijk een essentiële bron zal zijn voor iedereen die zich afvraagt ​​hoe en waarom dergelijke verwoestingen konden plaatsvinden. Hoewel het boek misschien zwaar en droog aanvoelt, zijn de thema's en inzichten onmiskenbaar relevant en alarmerend. Als je geïnteresseerd bent in de geschiedenis en politiek van de Tweede Wereldoorlog, zal dit boek je begrip verdiepen van hoe gewone mensen medeplichtig kunnen worden aan buitengewoon kwaad. We moeten deze geschiedenis onder ogen zien – zelfs als het ongemakkelijk is – om ervoor te zorgen dat we niet dezelfde catastrofale fouten herhalen.

Met dank aan Netgalley en PublicAffairs voor het Advanced Readers-exemplaar van het boek. Alle meningen zijn van mijzelf, omdat ik vrijheid van meningsuiting heb. Nazi's zouden proberen dit te controleren.

Recensie door Nancy Yager

Laurence Rees, The Nazi Mind, Viking, 2025

Deze tekst verscheen eerst op Goodreads en publiceren we met toestemming van de auteur.