Gebruik de geblokkeerde Russische tegoeden om Oekraïne te steunen – Paul De Grauwe
Euroclear, voor de meeste mensen een mysterieuze instelling, was vorige week volop in de schijnwerpers van de internationale media. Eerst een woordje uitleg. Euroclear is een instelling die effecten (bijvoorbeeld obligaties) bewaart voor landen. Zo was Rusland ook klant bij Euroclear, en had het voor ongeveer 185 miljard euro aan effecten in bewaring bij deze instelling.
Niet verstandig, zou ik zeggen, als je een brutale oorlog voorbereidt. Het gevolg van die oorlog was dat al die Russische tegoeden bij Euroclear werden geblokkeerd. Ondertussen zijn de meeste van die obligaties, waarvan Rusland eigenaar is, vervallen en Euroclear zit nu op een stapel cash die geparkeerd is als een deposito van om en bij de 180 miljard euro bij de Nationale Bank van België (NBB).
Gelukkig voor Euroclear: de NBB betaalt interest op deze deposito’s (nu 2 procent; tot vorig jaar 4 procent). Een stevige bron van winst voor Euroclear, waar de Belgische staat ook van profiteert in de vorm van belasting op de winst van Euroclear.
Wat doen we met dat geld?
Wat moet er met al dat geld gebeuren? Dat was de inzet van de discussies op de Europese top verleden week. De Europese Commissie heeft een voorstel om dat geld uit te lenen aan Oekraïne. Een welgekomen steun aan dit noodlijdend land, en een stevige budgettaire verlichting voor vele EU-landen die Oekraïne willen steunen maar zelf worstelen met begrotingsproblemen.
De Belgische regering, bij monde van de eerste minister, spartelt tegen. Zij wil garanties dat mocht Poetin de Europese rechtbanken gebruiken om zijn geld terug te vorderen, België niet de pineut zal zijn en door een rechtbank veroordeeld zal worden om al dat geld aan Rusland terug te geven.
Als je het mij vraagt, een hoogst onwaarschijnlijke uitkomst ten voordele van een land dat alle normen van het internationaal recht met de voeten treedt. Maar je weet maar nooit. En Bart De Wever wil ijzersterke garanties: als dit scenario zich voordoet, dan moeten alle EU-landen gezamenlijk verantwoordelijk zijn. Die garanties zal onze premier zeker krijgen, zodat het voorstel van de Europese Commissie hoogstwaarschijnlijk zal goedgekeurd worden.
Sommige analisten, vooral uit de financiële sector, maar ook de Europese Centrale Bank, zijn tegenstanders van dit voorstel van de Europese Commissie. Hun argumenten zijn bizar.
Laten we beginnen met het meest bizarre. Het voorstel van de Commissie is eigenlijk een confiscatie van Russische tegoeden en dit kan, volgens de tegenstanders, een financiële crisis uitlokken. Hoe dit kan, wordt niet duidelijk gemaakt. Waarom zouden mensen hun deposito’s uit de banken weghalen omdat het Russische geld wordt doorgespeeld aan Oekraïne om zich beter te verdedigen tegen de brutale Russische agressie? Mijn ervaring is dat telkens de politiek aan de financiële sector raakt, het spook van de financiële crisis wordt bovengehaald. Sommige politici raken daar danig van onder de indruk.
Een tweede argument is iets subtieler, maar toch nog bizar. De confiscatie van Russisch geld is een contractbreuk (alsof Rusland niet massaal alle mogelijke contracten heeft verbroken). Dat zal de positie van de euro in het internationaal geldsysteem ondermijnen. Wie zal nog vertrouwen hebben in financiële instellingen van de Eurozone?
Niets zonder risico
Hoe zwaar weegt dit argument? De Amerikanen gebruiken al decennialang het wapen van sancties en confiscaties om hun geopolitieke belangen door te drukken. Tot nu toe heeft dit nog niet veel effect gehad op de positie van de dollar in het internationaal geldstelsel. Je kunt natuurlijk overdrijven in het sanctioneren en confisqueren, en waarschijnlijk doen de Amerikanen dit vandaag. Maar het feit is dat het gevreesde negatieve effect op de positie van de dollar tot nu toe uitblijft. En dat zal ook zo zijn met de effecten op de euro, denk ik.
Niets is zonder risico. Het gebruik van het confiscatie-instrument door Europa creëert risico’s. We moeten ons echter de vraag stellen of het niet-confisqueren geen grotere risico’s voor Europa betekenen. Oekraïne is in een strijd op leven en dood verwikkeld tegen Rusland, wiens ambities niet alleen gericht zijn op het overmeesteren van Oekraïne maar ook andere landen in Centraal-Europa. Dat creëert een torenhoog veiligheidsrisico voor Europa.
De substantiële steun aan Oekraïne, die mogelijk wordt gemaakt door gebruik te maken van het Russische geld, vermindert dit veiligheidsrisico. Het financiële risico dat Europa neemt door het Russische geld te gebruiken om het existentieel risico voor Oekraïne en de rest van Europa te verkleinen, valt daarbij in het niets.
Paul De Grauwe
De auteur is professor economie aan de London School of Economics
