Om Trump te controleren moeten we advocaten disciplineren – David Schultz

President Trump test de grenzen van de wet. Federale rechters geven hem bevelen om hem in te tomen – voor deportaties, het gebruik van militair geweld of vergeldingsmaatregelen tegen politieke vijanden zoals James Comey en de pers zoals de New York Times – maar hij negeert ze simpelweg. Lagere rechtbanken blijven zich verzetten, maar het patroon van minachting blijft bestaan.

Een groot deel van de discussie richt zich op hoe men dit illegale gedrag van Trump kan stoppen, of, anders gezegd, wat te doen als Trump de rechtbanken ongehoorzaam is. Voor velen is dit een constitutionele crisis, waarbij velen zich zorgen maken dat rechters, als laatste bolwerk van de democratie en checks and balances, geen instrumenten meer hebben om de presidentiële macht te in te perken. Bovendien, terwijl lagere federale rechtbanken bereid lijken zich tegen de president te verzetten, lijkt het Hooggerechtshof, met drie van zijn benoemingen, niet bereid zich te verzetten.

Het publieke debat heeft zich grotendeels gericht op Trump zelf. Maar door het probleem op deze manier te formuleren, wordt een meer praktische en directe manier van verantwoording over het hoofd gezien. Het werkelijke zwakke punt is niet Trump zelf, maar de advocaten die hem daartoe in staat stellen. Advocaten, waaronder zijn procureur-generaal Pam Bondi, leveren de professionele expertise, juridische argumenten en aanwezigheid in de rechtszaal die zijn verzet de schijn van legitimiteit geven. Zonder hun betrokkenheid zou de presidentiële wetteloosheid grotendeels retorisch of politiek blijven. Met hun actieve deelname wordt het een gelegaliseerde minachting van het gezag van de rechtbank, verhuld in de procedures die juist bedoeld zijn om de rechtsstaat te beschermen.

Al meer dan twintig jaar geef ik les in professionele verantwoordelijkheid aan drie rechtenfaculteiten. Die cursus, die verplicht is voor elke rechtenstudent in Amerika, leert een centrale les: een advocatenlicentie is voorwaardelijk, niet permanent, en wangedrag kan die afnemen. Sancties, schorsingen en schrapping van het tableau (de lijst van advocaten) zijn de ultieme professionele straffen en worden gehandhaafd door de staatsrechtbanken waar advocaten een licentie hebben. Niet door de federale overheid. Dit is van belang omdat presidentiële gratieverleningen geen gevolgen hebben voor disciplinaire procedures op staatsniveau.

Federale rechters beschikken al over een aantal instrumenten, zoals regel 11 van de Federal Rules of Civil Procedure, die sancties toestaat tegen advocaten die lichtzinnig zaken aanspannen of de rechtbank misleiden. De grootste autoriteit ligt echter bij de tuchtcommissies van de staten, die opereren volgens de ethische normen van de Model Rules of Professional Conduct van de American Bar Association. Deze regels, die in bijna elke staat zijn aangenomen, vormen het kader voor de verantwoordingsplicht van advocaten in het hele land.

De regels die het meest relevant zijn voor de advocaten van Trump, waaronder die van het ministerie van Justitie, zijn eenvoudig. Regel 3.1 verbiedt het indienen of verdedigen van ongegronde claims zonder een wettelijke of feitelijke basis. Regel 3.3 vereist openhartigheid tegenover de rechtbank en verbiedt advocaten om willens en wetens valse verklaringen af ​​te leggen of deze niet te corrigeren. Regel 3.4 verbiedt het verbergen of vervalsen van bewijsmateriaal en het willens en wetens negeren van rechterlijke bevelen. Regel 3.5 beperkt verstorend gedrag, regel 3.6 beperkt schadelijke openbare verklaringen en regel 3.8 verbiedt aanklagers om aanklachten in te dienen die niet door een aannemelijke reden worden ondersteund. Er zijn andere regels van toepassing, maar deze bepalingen vormen samen de ethische ruggengraat van de Amerikaanse advocatuur.

Het juridische team van Trump heeft deze grenzen herhaaldelijk overschreden. Ongefundeerde beweringen over verkiezingsfraude, represaillezaken tegen de pers en vervolgingen op basis van zwakke argumenten gelden allemaal als standaardschendingen van deze regels. Dit is geen abstracte kwestie. De advocatuur is al begonnen met het disciplineren van Trumps meest vooraanstaande advocaten. Rudolph W. Giuliani werd geschorst als advocaat in New York en het District of Columbia (een kwestie waarover ik werd geraadpleegd) wegens het verspreiden van aantoonbaar onjuiste beweringen over de verkiezingen van 2020. John Eastman, de architect van de "nepkiezers"-strategie, riskeert een schorsingsprocedure in Californië wegens het aanvoeren van juridisch onhoudbare argumenten die bedoeld zijn om het democratische proces te ondermijnen.

Advocaten zijn niet vrijgesteld van verantwoording. Hun professionele verplichtingen zijn strenger dan die van hun cliënten en hun vergunningen kunnen worden ingetrokken. Wanneer disciplinaire instanties optreden, bestraffen ze niet alleen individueel wangedrag, maar weerhouden ze anderen er ook van hun juridische kennis te gebruiken voor onrechtmatige doeleinden. Het aan banden leggen van advocaten is een manier om het onethisch gedrag van hun cliënten aan banden te leggen.

Federale rechters aarzelen, ondanks hun frustratie over Trumps gedrag, om hun bevoegdheden tot verwijzing volledig uit te oefenen. Maar ze hebben de bevoegdheid om onethisch gedrag aan te wijzen bij disciplinaire instanties van de staat, waardoor de focus verschuift van een onverzettelijke president naar de advocaten wier acties zijn verzet mogelijk maken.

Deze aanpak doet niet denken aan Shakespeares cynische oproep in "Hendrik VI" om "alle advocaten te doden". Het weerspiegelt veeleer de erkenning dat een functionerende democratie vereist dat de advocatuur hogere normen van waarheid, openhartigheid en eerlijkheid hanteert. Advocaten kunnen zich niet verschuilen achter de politieke macht van hun cliënten of hun licenties gebruiken als schild voor wangedrag. Hun plicht ligt bij de rechtsstaat zelf, niet bij een specifieke ambtsdrager. Het herinnert er ook aan dat een krachtig instrument om de juridische excessen van de Trump-regering te beteugelen, onderbenut is. Staatsraden zouden de advocaten die Trumps gedrag mogelijk maken, moeten aanpakken.

David Schultz

De auteur is hoogleraar politicologie en rechtswetenschappen aan Hamline University. Hij doceert al meer dan 25 jaar juridische ethiek aan de rechtenfaculteit.

Deze tekst verscheen eerst in de Los Angeles Times van 5 november 2025 en publiceren we met toestemming van de auteur.