Liberalisme in tijden van woke – Ivan Vandermeersch

Alexander De Croo benadrukt in Waarom het beste nog moet komen Belgisch onbenut potentieel met optimisme.[1] Gwendolyn Rutten erkent in Radicaal liberaal fouten binnen het liberalisme, pleitend voor moedige vernieuwing.[2] Walter Weyns' Wie Wat Woke onthult paradoxen van de woke-cultuur, en is kritisch over het gebrek aan nuance en dialoog.[3] Dit is inspirerend voor het modern liberalisme.

De Croo benadrukt in zijn boek een optimistische kijk op innovatie en publiek-private samenwerking. Hij onderstreept het belang van hervormingen in de arbeidsmarkt, pensioen- en belastingstelsels, en bepleit een liberalisme dat verder gaat dan economische groei, met aandacht voor vrijheid, democratie en sociale mobiliteit. Dit wordt geïllustreerd met succesverhalen van Belgische bedrijven en een roep om samenwerking tegen polarisatie. De Croo gaat in tegen doemdenken, nationalisme en afbraakpolitiek, en pleit voor het bundelen van krachten en het vertrouwen geven aan mensen. Hij bepleit samenwerking om polarisatie aan te pakken en het herstel van sociale mobiliteit voor de volgende generaties.

Rutten herdefinieert in haar tekst het liberalisme door te erkennen dat het onder druk staat. Zij pleit voor een liberalisme dat individuele rechten, diversiteit en moedige vernieuwing verdedigt. Ze benadrukt de noodzaak om oude zekerheden los te laten, en biedt een kritische kijk op hedendaagse problemen zoals milieuvervuiling, economische ongelijkheid en politieke polarisatie. Echte liberalen moeten volgens haar individuele rechten en diversiteit verdedigen, en zich niet schuilen achter meerderheidsbesluiten. Ze dienen actief deel te nemen aan de liberale democratie, zich uit te spreken tegen extremisme en populisme, en op te komen voor moed, innovatie en een standvastige verdediging van openheid en tolerantie. Alleen door de combinatie van liefde, ongehoorzaamheid aan totalitarisme en actieve betrokkenheid kan het liberalisme zichzelf vernieuwen en een positieve kracht blijven in de complexe wereld van vandaag.

De Croo en Rutten bepleiten een vernieuwing van het liberalisme, elk vanuit hun eigen perspectief. De eerste belicht hoe België kan bloeien door innovatie en een sterke samenwerking tussen de publieke en private sector. Zijn visie op het liberalisme omvat een streven naar economische groei, gekoppeld aan de bevordering van vrijheid, democratie en sociale vooruitgang. Hierbij legt hij nadruk op belangrijke hervormingen in domeinen zoals arbeidsmarkt, pensioenen en belastingen.

Aan de andere kant onderstreept Rutten de noodzaak tot aanpassing van het liberalisme aan de hedendaagse uitdagingen onderstreept. Zij richt zich op het beschermen van individuele rechten en diversiteit en het belang van actieve deelname in de democratie. Rutten's benadering omvat een liberalisme dat verder kijkt dan enkel economische vraagstukken en zich sterk maakt voor het tegengaan van extremisme en populisme.

Deze twee visies bieden samen een breder beeld van hoe het liberalisme kan evolueren om aan te sluiten bij de complexe realiteit van vandaag, waarbij de kernprincipes van vrijheid, vooruitgang en openheid behouden blijven. Zowel De Croo als Rutten beschrijven hoe het liberalisme zich kan aanpassen en groeien in respons op de hedendaagse sociale, economische en politieke dynamieken.

Weyns' Wie Wat Woke biedt een diepgravende kritiek op de woke-cultuur. Hij belicht hoe die soms paradoxale houdingen aanneemt en de neiging heeft om bepaalde meningen te onderdrukken. Hij focust op culturele en sociale machtsverhoudingen. Zijn analyse onthult de complexiteiten en tegenstrijdigheden binnen deze beweging en waarschuwt voor het gevaar van simplificatie en polarisatie. Deze cultuur kan niet als een eenduidige beweging worden gezien. Weyns wijst op de neiging om culturele en sociale machtsverhoudingen, vooral gericht op de 'witte heteroman' uit te dragen. In de strijd tegen onrechtvaardigheid verschuift de focus van economische kwesties naar meer persoonlijke en emotionele aspecten van ongelijkheid.

Weyns benadrukt de noodzaak voor hedendaagse politieke programma's om krachtig stelling te nemen in kwesties die maatschappelijke verdeeldheid veroorzaken, zoals dekolonisatie, de overstap naar niet-fossiele brandstoffen en genderneutraliteit. Hij benadrukt dat politieke partijen zich moeten richten op bredere thema's dan enkel economie en sociale issues, met duidelijke standpunten over kwesties die jongere generaties aangaan. Deze generaties beschouwen de staat en de babyboomers als verantwoordelijk voor de huidige ecologische en economische problemen en het falen in het garanderen van veiligheid, sociale rechtvaardigheid en de modernisering van publieke infrastructuur. Weyns waarschuwt voor het risico dat extremistische partijen, die politieke verwachtingen van deze geïnformeerde en betrokken generaties echoën, sterk in populariteit zullen winnen bij de kiezers.

Openheid is cruciaal voor het liberalisme. Het bevordert bruggenbouw in politiek en democratie, vooral in een compromisgericht land als België. Een effectieve liberale aanpak vraagt om een open dialoog en een breed begrip van uiteenlopende meningen, waaronder de woke-cultuur. Belangrijk is het actief luisteren naar en waarderen van alle standpunten, waarbij men moet waken voor simplificatie en polarisatie, kenmerkend voor nationalisme, populisme en cancelcultuur.

We moeten ons verzetten tegen generalisaties en stereotypen, zoals gebruikt door extremisten die de samenleving verdelen. Tegelijkertijd is het noodzakelijk om kritisch te blijven over de woke-beweging zelf, want ook zij kunnen bijdragen aan een vereenvoudigde kijk op complexe maatschappelijke kwesties. Het doel is een evenwichtige visie te vormen die diverse meningen omarmt zonder te vervallen in extremen die elke dialoog schaden. Openheid en kritisch denken stimuleren constructieve discussies voor een begripvolle inclusieve samenleving. Alleen zo versterkt men de liberale principes van vrijheid, vooruitgang en openheid, en biedt men weerstand aan polarisatie die door extremisten wordt nagestreefd.

Ivan Vandermeersch

Consultant NIVI (www.nivi.be)

[1] Alexander De Croo, Waarom het beste nog moet komen, Pelckmans uitgevers, 2023

[2] Gwendolyn Rutten, https://www.facebook.com/share/p/SNu99S5NKYoPGuVc/    

[3] Walter Weyns, Wie wat woke?, Pelckmans uitgevers, 2021