All tagged democratie
Vorige zaterdag gooiden de hoogste rechtscolleges in ons land – het Grondwettelijk Hof, het Hof van Cassatie, de Raad van State en het Rekenhof – hun deuren open voor het brede publiek onder de titel ‘Ronde van de Rechtsstaat’ in het kader van de Europese dag voor Justitie. Duizenden bezoekers, oud en jong, kregen toen rondleidingen door de gebouwen en informatie over de taak en de werking van deze instellingen. Maar bizar genoeg geen aandacht hiervoor in de TV-journaals.
De afschaffing van de opkomstplicht bij de lokale verkiezingen in Vlaanderen leidde tot een stevige daling in de opkomst. Uit onderzoek blijkt dat lokale besturen nauwelijks meer acties ondernamen om burgers te mobiliseren in vergelijking met de vorige verkiezingen. De acties die ze ondernamen, hadden bovendien weinig effect op de opkomst. Dit is belangrijk gezien het er niet naar uitziet dat de opkomstplicht opnieuw zal ingevoerd worden. We moeten het de volgende keer beter doen.
De Nobelprijs voor de Vrede 2025 gaat naar de Venezolaanse oppositieleidster Maria Corina Machado die zich al jaren inzet voor meer democratie in haar vaderland. Dit betekent een klinkende oorveeg voor dictator Maduro, die de verkiezingen in zijn land vervalste. Maar ook een klinkende oorveeg voor Trump die bezig is met het verzwakken van de democratie en de rechtsstaat in de VS.
Trump klaagde aan boord van Air Force One over de slechte pers die presentatoren en tv-zenders hem gaven. "En ze krijgen een vergunning," zei Trump, "...misschien moet hun vergunning worden ingetrokken." Dat zou duidelijk een schending van het Eerste Amendement zijn, maar zelfs de dreiging ermee is al huiveringwekkend en ongrondwettelijk. De poging om critici het zwijgen op te leggen is een bladzijde uit het handboek van elke autoritair leider in de geschiedenis.
Trump rekt het begrip 'noodtoestand' steeds verder uit en trekt zo meer macht naar zich toe. Zo zet hij het leger in, in Democratische steden als Los Angeles, New York, Chicago, Memphis, enz. Hij wil ook een 'Domestic Civil Disturbance Quick Reaction Force' oprichten zodat hij de Nationale Garde snel zou kunnen inzetten om burgerlijke protesten te onderdrukken. Die inzet van het leger tegen burgers vormt een gevaar voor de fundamentele rechten en vrijheden.
Rosa preekt het liefst voor eigen parochie! Zijn analyse is juist, maar met zijn antwoord slaat hij de plank volledig mis. De monotheïstische godsdiensten beloven de hemel als een hiernamaals, leef zoals u wil maar toon bijtijds berouw en het walhalla zal uw deel zijn. Het zijn heilsleren die de mensen voor de gek houden. Net zoals het communisme dat dan tenminste nog de hemel op aarde beloofde: de ‘dictatuur van het proletariaat’. Dat is ook nooit wat geworden. Recensie door Enno Nuy.
De Romeinse Republiek, ooit een baken van gedeelde macht en burgerlijke participatie, stortte in met de opkomst van één man: Julius Caesar. In amper enkele jaren tijd schakelde hij de volksvergadering, de senaat en de magistraten uit, om zich uiteindelijk tot dictator voor het leven te laten kronen. Vijf eeuwen republikeinse traditie, gebaseerd op machtenscheiding en collectieve besluitvorming, gingen in een oogwenk verloren.
“Een wereld waarin autocratieën samenwerken om aan de macht te blijven, hun systeem te promoten en democratieën te beschadigen is geen verre dystopie,” aldus Applebaum, “Het is de wereld waarin we leven.” Op het moment waarop ze dit schreef kon ze nog niet bevroeden dat Trump een jaar later de Oekraïense leider Zelensky zou vernederen en de rode loper zou uitrollen voor de Russische dictator Poetin. Recensie door Dirk Verhofstadt.
In zijn nieuw boek Erasing History, bespreekt Jason Stanley, professor filosofie aan de universiteit van Yale, hoe extreemrechts wereldwijd probeert om de geschiedenis te herschrijven en een eeuw van vooruitgang op het gebied van ras, geslacht, seksualiteit en klasse ongedaan te maken. Hij toont aan dat de hypothetische dreiging voor een fascistische toekomst nu werkelijkheid wordt.
Dit leespleidooi van Vallejo is in prachtige taal gegoten. Ik kan het alleen maar onderstrepen en dringend aanbevelen. Toch ontbreekt er iets aan dit boek: de schrille werkelijkheid anno 2025. We leven nu in een wereld waarin boeken weer op een index worden geplaatst en uit het schoolcurriculum worden verwijderd omdat ze de machthebbers niet aanstaan. Recensie door Enno Nuy.
Als we een pad naar autoritair bestuur zouden ontwerpen, zou dat zijn zoals we in de eerste weken van de Trump-regering hebben gezien. Voor mijn boek No Democracy Lasts Forever heb ik bestudeerd hoe democratieën sterven en vervangen worden door autoritaire regimes. De heersers worden bijna altijd gekozen in plaats van dat ze via een staatsgreep aan de macht komen, en vervolgens consolideren ze hun gezag en brengen ze hun critici tot zwijgen.
De democratie garandeert essentiële vrijheden, zoals de vrijheid van vergadering en meningsuiting, de tolerantie en het kiesrecht. Maar juist daar ligt het gevaar dat dit kan leiden tot het tegendeel van de democratie en de rechtsstaat. Zeker in tijden van economische en sociale en onzekerheid, wanneer men de vrije meningsuiting, tolerantie en kiesrecht misbruikt om de democratie te ondermijnen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
De wereld verandert in een razend tempo. In deze tijden van technologische vooruitgang, sociale fragmentatie en globale uitdagingen, dringt zich een vraag op: hoe waarborgen we vrijheid zonder de cohesie van onze samenleving te verliezen? In mijn nieuw essay Pleidooi voor Moderne Vrijheid: Verantwoordelijk Individualisme in een Inclusieve Maatschappij bied ik een verfrissende en diepgaande kijk op deze cruciale kwestie.
Trump liegt en bedriegt, pleegt zelfs hoogverraad maar hij komt overal mee weg. Zijn electoraat is bereid elk gedrag van hem te accepteren, zijn partij bestaat slechts uit lafhartige jaknikkers en hij werd pardoes opnieuw tot president gekozen. Ik kan slechts vaststellen dat de checks and balances in de VS zoek zijn geraakt en ik vrees dat het heel lang gaat duren voor die weer teruggevonden worden. Recensie door Enno Nuy.
Vrijheid komt te voet en gaat te paard. Kamala Harris pleit voor een Amerika waarin vrijheid, verantwoordelijkheid en respect voor de ander centraal staan, gericht op rechtvaardigheid en inclusiviteit. Donald Trump staat voor een ‘vrijheid’ die selectief en polariserend werkt, gericht op controle en uitsluiting. Voor hem is vrijheid geen universeel recht, maar een voorrecht voor enkelen.
Paus Franciscus eindigde zijn bezoek aan België met de mededeling dat hij van plan is de procedure om koning Boudewijn zalig te verklaren, op te starten. Hij noemde de gewezen koning “een moedige man” omdat hij weigerde om “een moorddadige wet” te ondertekenen en daarvoor ontslag nam. Als kleindochter van wijlen Lucienne Herman-Michielsens is dit voor mij een klap in het gezicht en een volstrekt onaanvaardbare, en afschuwelijke uitspraak.
Tom Van Grieken is ervan overtuigd dat extreemrechts bij de lokale verkiezingen op 13 oktober 2024 het cordon sanitaire zal breken en mee aan de macht zal komen. De strijd om dat niet te laten gebeuren, is de belangrijkste uitdaging voor de komende maanden. Maar ook op lange termijn moeten democratische partijen kiezers terugwinnen door onze liberale manier van leven krachtig te verdedigen.
Een grondwet is vooral een instrument om essentiële vrijheden, zoals de vrijheid van onderwijs en de persvrijheid te verankeren en te beschermen tegen mogelijke regimes met slechte bedoelingen. Het is dan ook maar de vraag of onze grondwet mag gezien worden als een vergaarbak van allerhande verzuchtingen die te pas en te onpas in verkiezingscampagnes opduiken. Grondwetspecialisten waarschuwen er voor dat gerommel met de grondwet het principe van de rechtsstaat zelf op het spel kan zetten.
Wat kunnen wij doen om de democratie recht te houden? De machinaties die de democratie willen aanvallen, moeten we blootleggen. De bevolking moet ingelicht worden over pogingen om onze democratie aan te vallen. De pers en het onderwijs spelen hierbij een belangrijke rol. Juiste informatie en het kweken van burgerzin helpen. Iedereen zal dit keer meer dan ooit moeten kleur bekennen en zich achter de vlag van de democratie scharen.
Openheid is cruciaal voor het liberalisme. Het bevordert bruggenbouw in politiek en democratie, vooral in een compromisgericht land als België. Een effectieve liberale aanpak vraagt om een open dialoog en een breed begrip van uiteenlopende meningen, waaronder de woke-cultuur. Belangrijk is het actief luisteren naar en waarderen van alle standpunten, waarbij men moet waken voor simplificatie en polarisatie, kenmerkend voor nationalisme, populisme en cancelcultuur.
