Hoe je Trump in het zand kunt doen bijten – Paul De Grauwe

Er is enige onenigheid onder economen over de wijsheid van vergeldingsmaatregelen tegen de VS. Het standaardargument van de adepten van vrijhandel is dat importtarieven het land schaden dat ze toepast. Er is geen reden waarom andere landen hun importtarieven als vergelding zouden moeten verhogen, want het enige wat hiermee wordt bereikt, is dat deze landen zichzelf schade berokkenen. Laat de VS zichzelf beschadigen. Andere landen hoeven die dwaasheid niet te kopiëren.

Het lijkt plausibel maar dit argument houdt geen rekening met de politieke economie van vergeldingsmaatregelen. Wanneer landen importtarieven op Amerikaanse goederen opleggen schaden ze de Amerikaanse exportsector. Zo wordt in de VS een lobby gecreëerd die zal proberen de Amerikaanse tarieven te stoppen of te verlagen. Amerikaanse exporteurs worden een tegengewicht tegen de tarieven die door Trump worden opgelegd. Bij gebrek aan een dergelijke tegenmacht blijft alleen de lobby van die sectoren over die door de tarieven beschermd worden (de importsubstitutiesectoren).

Lessen

We hebben een aantal lessen geleerd uit de recente tarievenoorlog die de case voor tegenmaatregelen versterken. Eerste les. De Amerikaanse economie is kwetsbaar. Deze kwetsbaarheid vindt zijn oorsprong in de sterke band tussen de reële economie (handel en productie) en de financiële markten. De angst voor toekomstige grote problemen in handel en productie sloeg snel over op de financiële markten. De centrale zwakte van het Amerikaanse financiële systeem is dat grote schommelingen in de financiële markten de niet-gereguleerde hedgefondsen in liquiditeitsnood brengen en hen dwingen tot massale verkopen van activa, met name van staatsobligaties. Dat is verleden maand gebeurd. Paniek alom, ook in het Witte Huis. En Trump knipperde met de ogen.

Tweede les. Achter de bombast van Trump zit een belangrijke zwakte. Wanneer tarieven Trumps zakelijke belangen en die van zijn miljardairsvrienden dreigen te schaden, geeft hij toe en knippert met de ogen. Dat ook gebeurde verleden maand.

Hoe kunnen de andere landen die zwakheden van de VS uitbuiten? Zeker niet door de vertegenwoordigers van zeventig landen als bedelaars naar Washington te sturen. Niet alleen tonen deze reizen een gebrek aan zelfrespect, maar ze vergroten ook de macht van Trump, die zal profiteren door deze landen tegen elkaar uit te spelen en door zijn voorwaarden te verhogen. Wanneer Trump wordt geconfronteerd met bedelaars, voegt hij zwaardere voorwaarden toe aan elke deal. En bovendien is elke deal met Trump minder waard dan het papier waarop hij is neergepend.

De juiste aanpak is daarom om maximale druk uit te oefenen op de Amerikaanse economie, die dan haar zwakheden zal onthullen, en op de miljardairsvrienden van Trump, die hem zullen dwingen bakzeil te halen. Dit kan worden bereikt door evenredige vergeldingsmaatregelen door zoveel mogelijk landen, zonder voorafgaandelijke onderhandelingen. Uiteindelijk zal dit Amerika isoleren. En Amerika kan geïsoleerd worden: het vertegenwoordigt slechts 15 procent van de wereldhandel. De landen die 85 procent van de wereldhandel vertegenwoordigen, moeten dit kunnen bereiken.

Alle landen

Hoewel het gemakkelijk is om de algemene principes ten voordele van tegenmaatregelen te formuleren, is het veel moeilijker om die te organiseren. Weinig landen zijn bereid hun nek uit te steken uit angst voor strafmaatregelen. Hierdoor verloopt de samenwerking die nodig is om gezamenlijk tegenmaatregelen te nemen moeizaam. Maar zodra alle landen meewerken, verdwijnt de straf die de regering-Trump kan opleggen. De kosten voor de VS om de hele wereld te straffen worden onbetaalbaar. Bij afwezigheid van samenwerking geven landen een stok aan Trump om hen te slaan en laten ze toe dat de VS, die slechts 15 procent van de wereldhandel vertegenwoordigen, de rest van de wereld, verantwoordelijk voor 85 procent van de wereldhandel, tot onderwerping dwingen.

Om tot samenwerking te komen, hebben we leiders nodig. China heeft door zijn onverzettelijkheid de weg al gewezen. Als de EU zich bij China aansluit, zijn er twee leiders die groot genoeg zijn om de VS aanzienlijke schade toe te brengen, waardoor andere landen worden gestimuleerd om zich bij de coalitie aan te sluiten. Door dit te doen, zullen ze de VS verder isoleren, waardoor de schade voor dat land wordt gemaximaliseerd en voor de rest van de wereld geminimaliseerd. Dan knippert Trump weer met de ogen.

Paul De Grauwe

De auteur is professor economie aan de London School of Economics. Zijn column verschijnt tweewekelijks in De Morgen.