Vrijheid vraagt om duidelijkheid. Geen tolerantie voor intolerantie. Geen enkele religie staat boven de democratie. Democratische regels kunnen nooit gelegitimeerd worden door religieuze argumenten. Islamitische bewegingen die religie gebruiken als politieke agenda, evangelicals die zich opwerpen als dragers van het “enige ware woord”, of joodse leiders die democratische afspraken naast zich neerleggen: ze hebben geen plaats in een vrije samenleving.
De Gestapo had een lijst opgesteld van nazi-opposanten die ze in de zomer van 1940 naar Duitsland wilden deporteren. Toen kreeg de Amerikaanse journalist Varian Fry die namens het Emergency Rescue Committee (ERC) de opdracht om ongeveer 200 prominente kunstenaars, antifascisten en intellectuelen uit Europa te krijgen, door ze met valse papieren of via vluchtroutes over Spanje en Portugal naar de VS te helpen ontsnappen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Dit boek stemt een mens niet vrolijk, het verbijstert voortdurend en je raakt vervuld van medelijden met de gewone mensen wier lot geschreven staat in de handen van de machthebbers. Zouden er in dat droeve land ook nog gewone mensen leven, die net als u en ik plannen kunnen maken, ambities kunnen koesteren, vrij kunnen gaan en staan waar ze maar willen, gelukkig kunnen zijn? Recensie door Enno Nuy.
De strijd is niet hopeloos. Integendeel. Geschiedenis leert dat aanvallen op de open samenleving telkens terugkeren, maar zelden definitief slagen. Het hangt af van wat mensen doen. Met andere woorden: het hangt af van u. Daarom is wat u vandaag meeneemt naar huis, zo belangrijk. Niemand anders zal het voor ons doen. Liberalisme heeft geen lift nodig. Het heeft munitie nodig. Intellectuele munitie. En die moet u leveren.
Na zestien dagen en 1.600 kilometer fietsen bereikte David Van Turnhout de grens van Polen met Kaliningrad. Het is bijna niet te geloven, maar die bestaat uit niet veel meer dan een stopbord en schapendraad. Eigenlijk gaat het om een spergebied dat de Polen willen vol leggen met landmijnen. De echte grens licht dus een beetje verder, maar toch is het hallucinant dat de vrije wereld van een dictatuur gescheiden is door een eenvoudige draad.
Op weg naar Rusland steekt journalist David Van Turnhout de Duits-Poolse grens over. Daar stuit hij op enkele Poolse extremisten die zelf een grenspost hebben opgesteld. Ze horen bij een extreemrechtse groep die pleit voor Pools-katholieke soevereiniteit en willen wie anders is of denkt het land uit.
Al voor de tijd van Kant waren er illustere figuren die zorgden voor de opkomst van dat moderne denken. In zijn boek De droom der Verlichting beschrijft filosoof Anthony Gottlieb hoe onder meer Descartes, Hobbes, Spinoza, Locke, Leibniz, Hume en Rousseau de westerse filosofie vernieuwden en elk op hun manier bijdroegen tot de erfenis van de Verlichting. Daarbij gaat de auteur op zoek naar elementen die nu nog steeds actueel zijn in het politieke en maatschappelijke debat. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Onderweg naar de Russische grens houdt journalist David Van Turnhout halt in Leipzig. De stad in het voormalige Oost-Duitsland was de bakermat van het verzet tegen het verstikkende communistische regime. In oktober 1989 kwamen er massa’s mensen op straat met de leuze Wir sind das volk. Een maand later lag de communistische staat aan diggelen.
‘Hoe kostbaar democratie en recht zijn, blijkt zodra die beginnen te verdwijnen,’ zo eindigt het indrukwekkende boek Februari 1933 van de Duitse auteur Uwe Wittstock. Het is de perfecte samenvatting van het gevoel in Duitsland nadat Hitler er in 30 januari 1933 werd aangesteld als kanselier. Het boek leest als een waarschuwing dat vandaag opnieuw extreemrechtse krachten aan het werk zijn die onze rechten en vrijheden ondermijnen. Recensie door Dirk Verhofstadt.
Onderweg naar de Russische grens hield journalist David Van Turnhout halt bij het concentratiekamp Buchenwald. Het kamp was aanvankelijk bedoeld voor politieke gevangenen, maar algauw vonden ook homoseksuelen, zigeuners en joden er hun vreselijke lot. “Het kamp diende niet om te straffen, maar om een angstcultuur voor het regime te handhaven”, aldus Van Turnhout.
Op de website van Liberales legt Paul de Grauwe, professor aan de London School of Economics, uit waarom in zijn ogen AI spoedig uiteen zal spatten. Ik zou willen hopen dat hij gelijk krijgt maar ik vrees dat dat niet het geval zal zijn. Het hele betoog van de Grauwe is gebouwd op de essentie van AI, waarin enorm veel data en rekenkracht worden ingezet om te gokken welk woord op het voorgaande zal volgen.
Er schuilt een gevaar in de huidige AI-zeepbel. Die trekt massaal veel geld aan dat terechtkomt bij superambitieuze techbonzen. Nogal wat van die bonzen worden door geld en macht gedreven. AI is voor hen een instrument om zo veel mogelijk mensen te vervangen door AI-applicaties. Zo vergaren ze onmetelijke fortuinen die hen ook de middelen geven om de politiek naar hun hand te zetten. De AI-zeepbel zal uiteenspatten. Gelukkig maar. Laten we hopen dat het snel gebeurt.
Misschien was Otto Wächter geen doorgewinterde antisemiet en had hij weinig op met de rassenpolitiek van Hitler en de nazi’s. Maar dat verhinderde hem niet een carrière in de rangen van de nazi’s te ambiëren en zich aan te sluiten bij de SS. En dit zijn de feiten: onder Otto Wächter’s bewind in het district Galicië verloren tussen 1942 en juli 1944, meer dan 525.000 mensen het leven. Recensie door Enno Nuy.
In de voormalige DDR werd je neergeschoten als je probeerde te vluchten. Dat wordt heel tastbaar bij de oude legerbasis en grenspost Point Alpha. De basis ligt vlakbij een oude grenspost dat vandaag is ingericht als museum. Journalist David Van Turnhout ging er een kijkje nemen op weg naar de Russische grens en stelde wederom vast dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.
De liberale wereldorde die in dit tijdsgewricht aan het wankelen is gebracht, is de orde van garantie op individuele vrijheid die geboden wordt door respect voor de wetten en de instituties van de democratische rechtsstaat, terwijl de vrije markt floreert als nimmer tevoren. Dit zou andersom moeten zijn. Wat liberalisme zou moeten zijn, is een hoeder van de vrijheid van allen in plaats van de belangenbehartiger van het grootkapitaal.
De geest van Europa vat je het beste met de fiets. Daarom reed journalist David Van Turnhout deze zomer op twee wielen en spierkracht van Schengen in Luxemburg naar de Pools-Russische grens. Op weg naar het einde van de democratie ontmoette hij mensen met verschillende meningen, de ene al wat extremer dan de andere. Hij fietste ook over oude grenzen die doen beseffen dat onze vrijheid niet altijd vanzelfsprekend was.
David Van Turnhout reisde in zestien dagen naar het einde van de democratie: de grens met Kaliningrad. Onderweg ontmoette hij mensen met verschillende meningen, de ene al wat extremer dan de andere. Hij fietste ook over oude grenzen die doen beseffen dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. In Schengen ontmoette hij een groep jongeren uit het door oorlog geteisterde Boetsja.
De huidige EU-leiders lijden onder een gebrek aan langetermijnvisie, leiderschap, eenheid en institutionele capaciteit. Voorlopig lijkt een onwaarschijnlijke alliantie van Trump-sympathisanten en nostalgische atlantici de Europese Raad en de Commissie te domineren. De tot nu toe overheersende lijn bestaat erin Trump te vleien en te paaien, in de hoop de schade te beperken, terwijl we daarmee juist onze politieke, strategische en zelfs economische afhankelijkheid van Washington vergroten.
David Van Turnhout reisde in zestien dagen naar het einde van de democratie: de grens met Kaliningrad. Onderweg ontmoette hij mensen met verschillende meningen, de ene al wat extremer dan de andere. Hij fietste ook over oude grenzen die doen beseffen dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.
Je moet maar durven, een boek schrijven over hoe onze wereld in elkaar zit. Ik zou niet weten waar te beginnen, maar ik begin met alle vertrouwen aan dit boek over de tijd, de waarheid en de geschiedenis, tevens de titel van een schilderij van Francisco Goya. Doordat licht en donker elkaar afwisselen ontstond de notie van tijd en hoe moeten we met elkaar samenleven als we niet in grote lijnen hetzelfde denken over wat waar is. Recensie door Enno Nuy.
