All in Opinie
Als liberalen moeten we daarom resoluut kiezen voor inclusieve neutraliteit. Niet een samenleving waar religieuze of levensbeschouwelijke verschillen uit het zicht worden geduwd, maar een samenleving waar pluraliteit zichtbaar is en burgers elkaar ontmoeten in diversiteit. Dat is de vrijheid die we verdedigen wanneer we intolerantie bestrijden zonder zelf in de val te trappen van onderdrukkende uniformiteit.
Trump klaagde aan boord van Air Force One over de slechte pers die presentatoren en tv-zenders hem gaven. "En ze krijgen een vergunning," zei Trump, "...misschien moet hun vergunning worden ingetrokken." Dat zou duidelijk een schending van het Eerste Amendement zijn, maar zelfs de dreiging ermee is al huiveringwekkend en ongrondwettelijk. De poging om critici het zwijgen op te leggen is een bladzijde uit het handboek van elke autoritair leider in de geschiedenis.
Vandaag staat onze menselijkheid opnieuw op de proef. Wat betekent ‘nooit meer’ vandaag, terwijl in Gaza een volk systematisch wordt vernietigd en wereldwijd antisemitisme Joodse gemeenschappen opnieuw kwetsbaar maakt? Menselijkheid is niet abstract. Ze leeft in de concrete keuzes die we maken en in hoe we ons tot elkaar verhouden. We mogen niet wegkijken — niet voor kolonisatie, niet voor terreur, niet voor genocide, niet voor antisemitisme. Het is én-én, niet of-of.
Trump rekt het begrip 'noodtoestand' steeds verder uit en trekt zo meer macht naar zich toe. Zo zet hij het leger in, in Democratische steden als Los Angeles, New York, Chicago, Memphis, enz. Hij wil ook een 'Domestic Civil Disturbance Quick Reaction Force' oprichten zodat hij de Nationale Garde snel zou kunnen inzetten om burgerlijke protesten te onderdrukken. Die inzet van het leger tegen burgers vormt een gevaar voor de fundamentele rechten en vrijheden.
Hoe zal de regering aan de bevolking kunnen uitleggen dat ze zwaar getroffen zal worden, maar niet de echt rijke mensen? Die zullen ontsnappen, want het moge duidelijk zijn: saneringen op onderwijs, gezondheid en ander sociale uitgaven zullen de superrijken nauwelijks raken. Een saneringsoperatie die alleen de uitgaven aanpakt zal gezien worden als een operatie die de modale Belg treft, terwijl de superrijken de dans ontspringen.
Vrijheid vraagt om duidelijkheid. Geen tolerantie voor intolerantie. Geen enkele religie staat boven de democratie. Democratische regels kunnen nooit gelegitimeerd worden door religieuze argumenten. Islamitische bewegingen die religie gebruiken als politieke agenda, evangelicals die zich opwerpen als dragers van het “enige ware woord”, of joodse leiders die democratische afspraken naast zich neerleggen: ze hebben geen plaats in een vrije samenleving.
Op de website van Liberales legt Paul de Grauwe, professor aan de London School of Economics, uit waarom in zijn ogen AI spoedig uiteen zal spatten. Ik zou willen hopen dat hij gelijk krijgt maar ik vrees dat dat niet het geval zal zijn. Het hele betoog van de Grauwe is gebouwd op de essentie van AI, waarin enorm veel data en rekenkracht worden ingezet om te gokken welk woord op het voorgaande zal volgen.
Er schuilt een gevaar in de huidige AI-zeepbel. Die trekt massaal veel geld aan dat terechtkomt bij superambitieuze techbonzen. Nogal wat van die bonzen worden door geld en macht gedreven. AI is voor hen een instrument om zo veel mogelijk mensen te vervangen door AI-applicaties. Zo vergaren ze onmetelijke fortuinen die hen ook de middelen geven om de politiek naar hun hand te zetten. De AI-zeepbel zal uiteenspatten. Gelukkig maar. Laten we hopen dat het snel gebeurt.
De huidige EU-leiders lijden onder een gebrek aan langetermijnvisie, leiderschap, eenheid en institutionele capaciteit. Voorlopig lijkt een onwaarschijnlijke alliantie van Trump-sympathisanten en nostalgische atlantici de Europese Raad en de Commissie te domineren. De tot nu toe overheersende lijn bestaat erin Trump te vleien en te paaien, in de hoop de schade te beperken, terwijl we daarmee juist onze politieke, strategische en zelfs economische afhankelijkheid van Washington vergroten.
Het liberalisme heeft de laatste jaren veel gedaanten aangenomen. Te vaak verengd tot een economische doctrine, tot fiscaal beleid of tot strategisch kiezersmanagement, raakt de kern van het liberale gedachtegoed daarbij ondergesneeuwd. Het is tijd om opnieuw helder te stellen waar het in wezen om draait: zelfbeschikking. Niet als slogan, maar als fundamenteel mensenrecht.
Om opnieuw kiezers aan te spreken, zal de toekomstige liberale partij eerst zelf opnieuw moeten leren wat het liberalisme überhaupt inhoudt. Daarna volgt een heldere en coherente uitdraging van de liberale filosofie en het innemen van duidelijk liberale posities. Enkel zo kan de partij haar authenticiteit in het politieke bedrijf herwinnen.
Het tariefbeleid van Trump is gebaseerd op een leugenachtig verhaal. De VS worden door haast alle landen in de wereld uitgebuit, geroofd en genaaid (zegt Trump). Door allerlei handelsbelemmeringen hebben die landen de Amerikaanse industrie onderuitgehaald en het land opgezadeld met torenhoge handelsbalanstekorten. Zo een verhaal doet het goed bij de aanhang. Externe vijanden verantwoordelijk stellen voor het eigen falen: het is een eeuwenoude truc.
De overheid moet dringend de macht van de grote bedrijven breken. In de VS is het waarschijnlijk al te laat. In Europa nog niet en moet de concurrentiewetgeving aangescherpt worden. Die moet het mogelijk maken de bijna-monopolies in kleinere eenheden te kappen. En de financiële sector moet aan banden gelegd worden. Die is veel te groot geworden en bedreigt de toekomst van een vrij economisch systeem.
Het Hooggerechtshof heeft vrijdag 27 juni 2025 een zware klap toegebracht aan de scheiding der machten door te bepalen dat federale rechtbanken geen landelijke bevelen kunnen uitvaardigen om ongrondwettelijke handelingen van de president en de federale overheid te stoppen. In een tijd waarin president Trump ongekende bevoegdheden opeist, maakte het hof het veel moeilijker om zijn ongrondwettelijke handelingen te beteugelen.
De Romeinse Republiek, ooit een baken van gedeelde macht en burgerlijke participatie, stortte in met de opkomst van één man: Julius Caesar. In amper enkele jaren tijd schakelde hij de volksvergadering, de senaat en de magistraten uit, om zich uiteindelijk tot dictator voor het leven te laten kronen. Vijf eeuwen republikeinse traditie, gebaseerd op machtenscheiding en collectieve besluitvorming, gingen in een oogwenk verloren.
Wanneer kleine organisaties het opnemen tegen machtige staten, en gelijk krijgen van het hoogste Europese gerechtshof, herinnert dat ons aan de essentie van het liberalisme: zelfbeschikking, rechtvaardigheid en de plicht om op te komen voor wie onderdrukt wordt. Het recente succes van Forbidden Colours, een kleinschalige NGO die erin slaagde zestien EU-lidstaten te mobiliseren tegen de Hongaarse anti-LGBTIQ+ wetgeving, is daar een treffend voorbeeld van.
De partij die rechtvaardigheid en fairness hoog in het vaandel draagt, ziet helemaal geen probleem in wat waarschijnlijk een wereldrecord is van regressieve belastingheffing. De partij heeft wel wat last met een aantal bijkomstigheden in de voorgestelde meerwaardebelasting, maar niet met het meest opvallende, namelijk dat die belasting de sterkste schouders op een ongelofelijke manier ontlast. De partij blijft in de regering.
De echte liberale strijd is niet enkel politiek of economisch. Ze is ook cultureel, ethisch en esthetisch. Het gaat over het recht om jezelf te zijn, niet alleen achter de voordeur, maar ook op straat, op het scherm, en op het podium van de samenleving. Wie vandaag knikt bij het verbod op transparante stoffen, knikt morgen misschien bij het verbod op vrije meningsuiting, omdat die “ongepast” zou zijn.
Wij hebben geen behoefte aan een karikatuur van liberalisme die zich vermomt als daadkracht, maar in werkelijkheid morele helderheid verruilt voor effectbejag. Geen behoefte ook aan een stijl die polarisatie verkiest boven argumentatie, en controverse boven verantwoordelijkheid. Wat zich vandaag als hard liberalisme voordoet, is in wezen een uitholling ervan: luid, snel, oppervlakkig, maar zonder hart, zonder anker, zonder richting.
Het liberale verhaal is niet dood. Het is zoekende. En dat is een kans. Een kans om te stoppen met communicatiestijl nummer zoveel, maar te starten met een inhoudelijk project geworteld in overtuiging, niet in de drang om te besturen. Het liberalisme moet opnieuw durven consequent te zijn. Geen dogma’s, maar als kader. Niet als lifestyle, maar als visie. Geen middenweg om het zichzelf gemakkelijk te maken, maar consequent met ruggengraat.
